Administracija predsjednika Donalda Trumpa objavila je novu Nacionalnu sigurnosnu strategiju u kojoj iznosi najopsežniju viziju američke vanjske politike njegovog drugog mandata. Dokument od 33 stranice, koji opisuje prioritetne ciljeve u vojnoj, ekonomskoj i bezbjednosnoj sferi, donosi dramatična upozorenja o stanju Evrope, najavljuje redefinisanje odnosa sa saveznicima unutar NATO-a, te potvrđuje kurs radikalnog preokretanja američkih globalnih prioriteta.
Trump je strategiju nazvao „mapom puta koja će osigurati da Amerika ostane najveća i najuspješnija nacija u ljudskoj historiji“.
Evropa u centru kritika: „Kontinent će biti neprepoznatljiv za 20 godina“
Najzvučnije poruke dokumenta odnose se na Evropu, koja je opisana u izrazito pesimističnim tonovima. Strategija tvrdi da se evropski kontinent suočava sa: dubokim ekonomskim padom, slabljenjem nacionalnih identiteta, političkim previranjima unutar EU, te demografskim slomom.
Ako se trenutni trendovi nastave, navodi se u dokumentu: „Evropa bi mogla postati neprepoznatljiva za 20 godina ili čak i ranije, a njeni ekonomski izazovi blijede pred ozbiljnijom prijetnjom: civilizacijskim brisanjem.“
Još oštrije, strategija dovodi u pitanje sposobnost pojedinih evropskih zemalja da ostanu pouzdani američki saveznici. „Nije očigledno da će određene evropske države imati dovoljno jake ekonomije i vojske da zadrže status pouzdanih partnera SAD-u.“
Napad na EU i nadnacionalna tijela: Potkopavanje slobode i suvereniteta
Nacionalna sigurnosna strategija direktno optužuje Evropsku uniju te „druge transnacionalne strukture“ da narušavaju političku slobodu i potkopavaju suverenitet država članica. Pored toga, strategija navodi listu problema na kontinentu: migracione politike koje „stvaraju razdor“, gušenje političke opozicije, cenzura slobode govora, kolaps nataliteta i gubitak nacionalnog samopouzdanja.
Nasuprot tome, dokument hvali „patriotske evropske partije“ i podstiče političke aktere koji se zalažu za povratak „zapadnog identiteta“.
Američka administracija već dulje gaji bliske odnose s ekstremno desničarskom njemačkom strankom AfD, koju je njemačka obavještajna agencija klasifikovala kao organizaciju ekstremne desnice.
Reakcije iz Evrope: Ne trebamo lekcije
Evropski političari počeli su reagirati gotovo odmah. Njemački ministar vanjskih poslova Johann Wadephul odbacio je kritike iz Washingtona. „Njemačkoj nisu potrebni savjeti sa strane. Sloboda govora i uređenje našeg društva nisu predmet američkih strategija.“
Wadephul je naglasio da je SAD i dalje ključni saveznik, ali da NATO treba ostati fokusiran na bezbjednosna pitanja, a ne na redefiniciju evropskih društvenih normi.
Dokument se osvrće i na Rusiju, tvrdeći da Evropa pokazuje „nedostatak samopouzdanja“ u svojoj politici prema Moskvi. Rat u Ukrajini se navodi kao centralno pitanje evropske bezbjednosti, ali i kao područje gdje je potrebna snažna američka uloga.
Trumpova administracija predložila je plan za okončanje rata, čija je prva verzija uključivala da Ukrajina preda dio teritorija pod rusku de facto kontrolu. Njegov izaslanik je u Moskvi predstavio izmijenjeni prijedlog, dok je Vladimir Putin poručio da će Rusija silom zauzeti Donbas ako se ukrajinska vojska ne povuče. SAD u dokumentu navodi da je „okretanje evropskog stava prema Rusiji i okončanje rata“ ključno američko nacionalno pitanje.
Zaokret ka Zapadnoj hemisferi: SAD premješta strateški fokus
Jedan od najvažnijih dijelova nove strategije jeste najava preusmjeravanja američkih vojnih kapaciteta iz drugih dijelova svijeta ka Zapadnoj hemisferi — posebno Karibima i sjevernoj Latinskoj Americi. Dokument naglašava da je potrebno učvrstiti američko vojno prisustvo u „bliskom susjedstvu“ i osujetiti prijetnje izvan hemisfere, ali i preusmjeriti resurse iz „manje važnih teatara“ širom svijeta.
Taj zaokret već je vidljiv: američka vojska intenzivno djeluje u Karibima, provodi smrtonosne udare na brodove za koje se tvrdi da prevoze drogu, a najveći ratni brod na svijetu, USS Gerald Ford, sa svojom grupom, trenutno je smješten u ovom regionu.
Pacifik i Kina: Jačanje prisustva u Zapadnom Pacifiku i odbrana Tajvana
Daleko od američkih obala, dokument označava Južno kinesko more kao ključno žarište globalne trgovine i ekonomije SAD. Strategija predviđa značajno jačanje američke vojne infrastrukture u Zapadnom Pacifiku i poziva tradicionalne azijske saveznike na povećanje investicija u odbranu.
SAD očekuje veće angažovanje od Japana, Južne Koreje, Australije i Tajvana.
Jedan od najjasnije naglašenih prioriteta je sprječavanje konflikta oko Tajvana, idealno kroz očuvanje američke vojne nadmoći. Kina smatra Tajvan svojom teritorijom i nije isključila mogućnost upotrebe sile za „ponovno ujedinjenje“.
Dokument završava naglaskom na potrebi za snažnijom američkom industrijskom bazom i smanjenjem zavisnosti od stranih tehnologija. Ovo se poklapa s Trumpovom politikom masovnih tarifa, novim trgovinskim sporazumima i naporima da se vrati proizvodnja u SAD.
Datum i vrijeme objave: 05.12.2025 – 14:00 sati
