Novembarski vikend u Istanbulu, 21 stepen, sunce i gužva, kao i uvek, iako nije praznik. Grad vrvi od ljudi, mirisa, zvukova i te posebne energije koja ga čini neiscrpnim. Koliko god puta dolazili, uvijek nešto ostane neotkriveno. Istanbul je grad koji se ne može posjetiti u potpunosti, svaki kutak krije novu priču, miris, prizor ili emociju. Fuzija epoha, kultura i stilova, u kojoj se istočno isprepliće sa savremenim, haotično sa mirnim, a staro sa novim, u savršenom neskladu.
Otkrivanje novih ulica
Svako poslovno putovanje koristimo da upoznamo novi dio grada. Ovaj put jeste Balatkvart koji se ne vidi kada samo prođete tim dijelom grada; ali pažnju su odmah privukli brojni turistički autobusi parkirani ispred.
Čim zakoračite u prvu kamenu ulicu, imate utisak da ste ušli u vremensku kapsulu. Povratak u prošlost, u jednostavnije i pravednije vrijeme. Sa starih gramofona čuje se muzika, petlovi kukuriču po dvorištima, trgovci pozivaju prolaznike u svoje male, šarene radnje, a svaka emituje drugačiji miris kafe, začina, farbe i drveta.
Mesto sa dušom
Enterijeri u kafanama i radnjama nisu nimalo skupi, već sačinjeni od onoga što je “neko imao”. Zidovi su ručno oslikani, kao i namještaj, često neusklađeni, ali puni karaktera i duše. Ništa nije savršeno, ali to ovom području daje posebnu toplinu.
Zgrade su ofarbane prema tome ko je stigao i koje su boje imali, tako da ceo kvart izgleda kao razigrani mozaik. Rublje se suši na žicama nanizanim između prozora, šuškajući na vjetru i dajući dodatnu dozu svakodnevnog šarma.
Između starih filmova i turističkog šarma
Dok su neki kafići puni lokalnog stanovništva i podsjećaju na scene iz starih turskih filmova i serija, drugi su preplavljeni turistima koji piju kafu iz šoljica ili domaću limunadu.
Atmosfera je opuštena, vrijeme teče sporije, a cijene ugodno iznenađuju. U Balatu su znatno niže nego u bilo kom drugom delu grada, što samo doprinosi njegovom jednostavnom, iskrenom šarmu.
Duh prošlog vremena
Ne treba zaboraviti ni duhovno-istorijsko raslojavanje ovog kraja, koji je nekada bio centar grčke, jermenske i jevrejske zajednice.
Ovde se nalazi Vaseljenska (Carigradska) patrijaršija, jedna od 14 autokefalnih pravoslavnih crkava. Na njenom čelu je vaseljenski carigradski patrijarh.
Istorija hrišćana i hrišćanske crkve u Istanbulu je duga, bogata i seže u četvrti vek, za vreme vladavine cara Konstantina.
U dvorištu Vaseljenske Patrijaršije nalazi se crkva Svetog Đorđa. Ovaj pravoslavni hram je sjedište Vaseljenske patrijaršije od 1600. godine. Ograđen je visokim zidom, spolja mali i jednostavan, a iznutra raskošan i bogat. Njen značaj u pravoslavnom svijetu daleko premašuje njenu fizičku veličinu.
Moram istaći i najimpozantniji objekat koji dominira Balatom: grčki pravoslavni koledž Fanar. Grčki pravoslavni koledž i osnovna škola Phanar, poznata i kao Crvena škola ili Stara škola, dobila je ime po monumentalnoj zgradi izgrađenoj od crvene cigle uvezene iz Francuske. Nakon ukaza Mehmeda II iz 1454. godine, kojim je pravoslavcima omogućeno da uče na svom jeziku, u Fanaru je osnovana škola i počelo je organizovano obrazovanje zajednice.
Fakultet Fanar © privatna arhiva
Škola, koja je kasnije bila poznata kao Crkvena akademija i Grčka stara škola, postepeno se razvijala i širila svoje mogućnosti. Godine 1861. pretvorena je u gimnaziju sa klasičnim obrazovnim programom. Današnja impozantna građevina izgrađena je 1881. godine po projektu arhitekte Konstantinosa Dimadisa.
Zemljište na kojem se nalazi škola poklonio je moldavski knez Dimitrije Kantemir, takođe jedan od njenih poznatih učenika. Zgrada ima bazu i tri sprata, dok kupola dostiže visinu od 40 metara. Ukupna korisna površina iznosi 3.020 m². Za njegovu panoramsku siluetu često se kaže da podsjeća na lik orla.
Na ovom malom prostoru, u okrugu Balat, prepliću se različite religije, boje i kulture, baš kao i u samom Istanbulu, gradu koji ne prestaje da iznenađuje i kojem ćemo se uvijek vraćati.
Ništa nije savršeno i sve ima dušu.
Do sljedećeg puta, pozdrav za Istanbul 🇹🇷
Naslovna fotografija – © privatna arhiva
