Američki predsjednik Donald Trump uveo je krajem oktobra sankcije na izvoz ruske nafte, a na meti su dvije najveće ruske naftne kompanije – državni Rosnjeft i najveći privatni energetski gigant Lukoil. Zbog toga se Rusija našla u ozbiljnim finansijskim problemima.
Prema Bloombergu, rupa u ovogodišnjem budžetu mogla bi dostići 50 milijardi dolara, dok bi prihodi od nafte mogli pasti za oko 37 milijardi dolara. A ruska režimska agencija TASS priznaje da su prihodi od prodaje energenata u oktobru pali za 27 odsto u odnosu na isti period 2024. godine.
Zbog sankcija, kao i sporazuma Kine, Turske i Indije sa SAD, značajno je smanjen uvoz ruske nafte u ove zemlje. Osim toga, Lukoil se suočava s rizikom da bude “aneksiran” Rosnjeftu.
Rezanje nabavke u Aziji
Reuters prenosi da je Yanchang Petroleum, vlasnik jedne od najvećih kineskih rafinerija, odbio da učestvuje na tenderima za rusku naftu u periodu od decembra do sredine februara 2026. Konsultantska kompanija Rystad Energy AS procjenjuje da je uvoz ruske nafte u Kinu i Indiju pao za oko 400.000, što je polovinu saniteta od ukupnog uvoza po danu.
Indija je također smanjila kupovinu ruske nafte, a prema Bloombergu, pet velikih rafinerija u zemlji (Reliance Industries, Bharat Petroleum, Hindustan Petroleum, Mangalore Rafinery & Petrochemicals i HPCL-Mittal Energy) nisu najavile nove kupovine za decembar.
Turska, koja je do sada bila najveći kupac ruske nafte, sada se okreće drugim tržištima, povećavajući ponudu iz Irana, Kazahstana i Azerbejdžana.
Tajna flota i ekonomski udar
Bloomberg piše da trenutno postoji takozvana “tajna flota” sa oko milijardu barela nafte, uglavnom iranske, venecuelanske i ruske. Rusko učešće u toj količini je oko 40 posto, ali ta nafta trenutno ne može biti isporučena. Stručnjaci upozoravaju da bi to moglo ozbiljno ugroziti rusku ekonomiju, koja već bilježi gubitke u energetskom sektoru.
Rast ruskog BDP-a u 2024. iznosio je 3,5 posto, dok se u 2026. godini očekuje samo 0,8 posto, uglavnom zahvaljujući ratnoj industriji, ali sa tendencijom daljeg pada.
Lukoil na ivici nestanka
Najveći problem Lukoila je nemogućnost prodaje strane imovine u vrijednosti od 14 milijardi dolara, uključujući važne naftne projekte u Iraku, piše Financial Times. Postojale su glasine da bi Rosnjeft mogao preuzeti Lukoil.
Prethodno je Vladimir Putin blokirao pokušaje generalnog direktora Rosnjefta Igora Sečina da preuzme Lukoil, ali sada neki insajderi vjeruju da Rosnjeft ima šanse. Lukoil je želio da proda svoje strane subjekte švajcarskoj kompaniji Gunvor, bliskoj Kremlju, ali je Ministarstvo finansija SAD odbilo ponudu, nazvavši Gunvor “marionetom Kremlja”.
Većinski vlasnik Gunvora bio je Putinov prijatelj Genadij Timčenko, koji je nakon aneksije Krima prodao svoj udio švedskom biznismenu Torbjornu Törnqvistu, ali prodaja nije riješila problem. Timčenko i njegova supruga su pod sankcijama EU i Velike Britanije, a pokušaji da se sankcije ukinu više puta su odbijani.
Lukoil također posjeduje rafineriju u bugarskom gradu Burgosu, ali Bugarska bi mogla nacionalizirati ovu imovinu, dok Rumunija i Moldavija razmatraju slične opcije.
Vladimir Milov, bivši zamenik ministra energetike Rusije, ocenjuje:
– Lukoil nema budućnost u poslovanju i više se ne može širiti u inostranstvo. To je kompanija za podrezana krila.
Lukoil je prodao većinu svoje imovine u Rusiji ključnim kompanijama iz Kremlja kao što su Rosnjeft i Gazpromnjeft, dok je Rosnjeft, izgrađen na zaplijenjenoj i nacionaliziranoj imovini bivše naftne kompanije Yukos, još uvijek spreman da konsoliduje tržište.
(telegrafsko poslovanje/Jutro)
