Obrasci koncesija u Republici Srpskoj, od slučaja Viaduct do aktuelnih sporova oko vjetroparka Trusina i RiTE Ugljevik, pokazuju gotovo identičan mehanizam – štetni ugovori, naizgled namjerni propusti i višemilionske arbitraže koje na kraju plaćaju građani.
U svim tim predmetima pojavljuju se ista imena advokata i kompanija, dok se javni novac slijeva u privatne džepove.
Simptomatična sličnost
Slučaj Viaduct, koji je opteretio Bosnu i Hercegovinu tužbom teškom 110 miliona KM, cifra koja je iz dana u dan rasla, postavio je brojna pitanja o transparentnosti i garancijama ovih fantomskih investicija koje nikad nisu provedene.
Lider Liste za pravdu i red Nebojša Vukanović ističe da su koncesije u Republici Srpskoj jasan čin organizovanog kriminala.
– Više je nego jasno i očigledno da su ove tužbe plod dogovora i namjernih propusta koje čini vlast Republike Srpske, najčešće Vlada i resorni, zloglasni ministar Petar Đokić, koji namjerno daje koncesije firmama koje ne ispunjavaju uslove, a potom se te koncesije nezakonito raskidaju i daje se povod da se tuži Republika Srpska, kaže Vukanović.
On pojašnjava da upravo te firme, koje imaju skromne prihode, onda traže desetine ili stotine miliona maraka odštete, kao što su slučajevi Viaduct i Comsar. Po njemu, jasno je da je to organizovani kriminal i da ga organizuje Milorad Dodik.
– Mislim da je jednostavno nevjerovatna drskost i beskrupuloznost režima, koji očito nema granica u pljački, da naši resursi koji bi se trebali koristiti za razvoj, kao što su vjetroenergija, hidroenergija i ugalj, služe da mi na tim projektima gubimo stotine miliona maraka i da taj novac završi u džepovima Milorada Dodika i njegovih saradnika, ističe on.
Nadalje, Vukanović smatra da se taj novac potom koristi za lobiranje po Sjedinjenim Američkim Državama, korupciju i kupovinu naklonosti Zapada.
Vukanović smatra da se novac ne koristi samo za nekretnine i raskoš
Ukoliko je zaista tako, onda se postavlja pitanje kako će Republika Srpska da plati buduće sporove?
– Vjerovatno planiraju da se Republika Srpska ponovo zaduži i da se onda, nakon što se namjerno izgubi spor i naprave novi propusti, te izgubi arbitraža, da se onda iz budžeta, kroz nova zaduženja, isplati novac povezanim licima, smatra Vukanović.
U sve su, kako kaže, umiješani i Dodikovi advokati Predrag Baroš i Goran Bubić, koji su dobili tužbu protiv BiH u slučaju Viaduct.
Nove koncesije
Zanimljivo je da Bosni i Hercegovini sada prijete novi sporovi i to povezani sa koncesijama za vjetropark Trusina u Nevesinju, te RiTE Ugljevik u Rudom. Naime, u oba slučaja, advokati pokušavaju dobiti tužbu protiv BiH po sličnoj metodologiji korištenoj u slučaju Viaduct. Iznosi su višemilionski.
Zastupnik u Narodnoj skupštini Republike Srpske Ognjen Bodiroga (SDS) ranije je pisao na svom X nalogu kako RS-u prijeti novi arbitražni spor težak približno 700 miliona eura.
– Dajem na uvid sporazum koji je potpisao, u ime Vlade Republike Srpske, ministar energetike i rudarstva Petar Đokić, kojim se u članu 3. i 4. Vlada RS-a bezuslovno obavezuje da će svu eventualnu novčanu naknadu štete ili izgubljenu dobit sa kamatom isplatiti u roku određenom arbitražnom odlukom, kao i da će usljed eventualnog dobitka arbitražnog spora novac biti uplaćen na račun Vlade RS-a. Ukratko, isti scenarij kao kod arbitražnog spora sa firmom Viaduct, napisao je Bodiroga.
Čitav slučaj dobija krajnje sumnjiv zaplet kada se uzme u obzir da jednu firmu zastupa advokat Goran Bubić, dok drugu zastupa firma Baroš&Partners (čitaj Predrag Baroš). U prijevodu, isti oni advokati koji su zastupali Viaduct.
Tragom ovog nalaza kontaktirali smo advokata Bubića koji nam je potvrdio da trenutno zastupa firmu Poliester Grupa iz Priboja.
– Zastupam Poliester Grupu d. o. o. iz Priboja, slovenačke i srpske investitore unazad više godina. Oteta im je fabrika u Rudom koju je Poliester Priboj izgradio prije rata, kazao nam je, između ostalog, Bubić.
Pozivajući se na ranije izjave ministara Edina Forte i Elmedina Konakovića da “dok Dodik vrijeđa ljude, istovremeno zavlači ruke u džepove naroda”, Bubić je kazao: “Ako im se priviđa Milorad Dodik, ne znam što mene spominju? Samo radim posao u pojedinačnim predmetima”, dodao je on.
– Tu mi je Pravobranilaštvo (čitaj: vlast) protivnik, a ne saveznik, kako se insinuira, zaključio je advokat Bubić.
Damjan Ožegović iz Transparency Internationala (TI) ističe da kada je u pitanju RiTE Ugljevik, onda je riječ o jednom preduzeću koje bi trebalo da bude nosilac proizvodnje električne energije. Ipak, ono je sada, kako kaže, jedno veliko opterećenje po vlast, ali i po lokalnu zajednicu, budući da sve što gravitira prema Ugljeviku, zapravo, živi od rudnika i termoelektrane.
– Partijsko upravljanje, prezapošljavanje, davanje ključnih resursa pod vrlo sumnjivim koncesijama i uslovima je dovelo do toga da su u situaciji u kojoj se čini kao da nema spasa i obavijeno je nizom afera. Vidimo proteste radnika, najave arbitraža, arbitraže koje su okončane po štetu rudnika i termoelektrane Ugljevik, i na sve to Vlada obezbjeđuje novac drugom javnom preduzeću, Gas Resu, za otkup koncesije preduzeća Comsar Energy RS, koje je mnogo ranije dobilo koncesiju i nije izvršilo sve obaveze iz ugovora, objašnjava Ožegović.
Istovremeno, umjesto raskida ugovora ili kazne, ovo preduzeće je, kako kaže Ožegović, nagrađeno sa oko 240 miliona KM.
– Vrlo čista zarada, bez mnogo ulaganja, bez mnogo muke za jedno preduzeće koje je dovedeno i najavljeno kao veliki investitor, kazao je.
Gledajući širu sliku, Ožegović identifikuje dva jasna problema. Prvi je, ukoliko se uzme u obzir da su koncesije date pod najboljim mogućim uslovima, bez ikakvih lažnih, skrivenih namjera, onda je jasno da se radi o vrlo lošem upravljanju javnim resursima.
– Ukoliko su te koncesije davane sa prikrivenim, nečasnim namjerama, to znači da su ovi projekti od početka bili osuđeni na propast, odnosno, isključivo za izvlačenje javnog novca, smatra on.
Jasan cilj
Iz TI-ja ističu da ni ovaj drugi scenarij ne treba isključiti jer je “zaista nemoguće da se na ovako malom prostoru odjednom daju sve te koncesije”.
– Mi ne govorimo ovdje o hiljadama, desetinama hiljada, već mi, zapravo, govorimo o stotinama miliona konvertibilnih maraka i to su sredstva koja su zaista jednom običnom čovjeku neshvatljiva, nerealna, jer to je nešto što niko od nas ne može zaraditi ni za pet života, dodaje.
Vrlo bitno za istaći u svemu jeste da se ovdje ne radi o fiktivnim firmama, već o vrlo stvarnim firmama koje zaista postoje, ali očigledno ne sa namjerom za koju su osnovane.
– Vidimo u slučaju Viaducta da tu ne postoji firma, već postoji samo poštanski sandučić. Ona postoji samo da bi dočekala ono što joj po arbitraži, zapravo, i pripada, zaključio je Ožegović.
Izgleda da može i drugačije.
Datum i vrijeme objave: 15.11.2025 – 08:00 sati
