Premijera komedije Pečena bundeva Jovan Sterija Popović, izveden u Narodnom pozorištu u Beogradu 18. septembra ove godine, nasmejao je, ali i naterao publiku na razmišljanje. A Sterija je upravo to želeo, jer je u predgovoru svoje drame, objavljene 1838. godine, u duhu vladajućeg prosvetiteljstva, napisao da je delo „komponovao“ za zabavu, ali i za „pola“ (korist) svog čitaoci. U tome je uspela rediteljka Iva Milošević, koja je u predstavu unela savremeno shvatanje Sterijinog teksta.
© Marketing Narodnog pozorišta, fotograf Marijana Janković
Nataša Ninković u ulozi Feme
Brucošica Narodnog pozorišta Nataša Ninković maestralno je odigrala glavnu junakinju Femu, preseljenu iz prve polovine 19. veka, kada je delo nastalo, u naše vreme. Zajedno sa cijelim ansamblom, a prema zamisli rediteljke Ive Milošević, Nataša Ninković je sa svojom savremenicom Femom podsjetila da je legitimna ljudska težnja za boljim i ljepšim životom često razbijena ličnim manama i zabludama, ali konačna udar uglavnom zadaje palanački duh, često u agresivnom okruženju.
Danas svako može razumjeti termin “bumpy bundeva” koji je skovao i prvi upotrijebio komičar Steri za naslov svog djela. Očigledno je dobro razmislio kada se taj izraz koristi u srpskom jeziku skoro dva veka.
Ko je danas bundeva?
Tako je danas osoba koja je lako došla do velikog novca “razmažena tikva”, zbog čega je počela da prezire klasu i porodicu iz koje dolazi i da se ugleda na višu klasu, što je po znanju i iskustvu. nije do. Iz preuveličanosti i nefleksibilnosti ove imitacije, iz tog nesklada između stvarne osobe i načina na koji se želi predstaviti okolini, proizlazi komični i tragični efekat.
Rečima rediteljke Ive Milošević: „Današnje feme nisu samo one osobe koje su zaglavljene u modi, već i sve one koje teže preko noći, vrlo paušalno i bez svesti o ličnim nesposobnostima, bez mnogo ulaganja u lično obrazovanje i usavršavanje sopstvenog duha, da stekne neki oblik moći agresivnim i primitivnim sredstvima.”
© Marketing Narodnog pozorišta, fotograf Marijana Janković
Kakav Beč, samo Pariz!
Glavna junakinja Sterijine komedije, Fema, je udovica oružara kojoj je ostalo mnogo novca od muža, od kojeg očekuje da će joj obezbediti bolji i uzvišeniji život. U svojoj bezradosti i naivnosti, ona to pokušava učiniti pokušavajući da postane “plemić”. Počinje da se oblači po poslednjoj modi. “Kakav Beč, samo Pariz!”, uzvikuje uzbuđeno. U svom govoru koristi dosta nemačkih i francuskih reči, mešajući ih sa srpskim, iako je lično potpuno neobrazovana. Zabranjuje onima oko sebe da zovu njenog gospodara, kao i ranije, ali traži da joj se obraćaju sa “milosrdna damo”.
Ona preuređuje kuću i puni je skupim namještajem, ali sve te stvari, poput nje same, djeluju kič. Opsednuta plemenitošću, Fema se odriče rođenog brata Mitre (koje igra Slobodan Beštić) jer je zanatlija.
Šta je za koga bolji život?
A sve bi to moglo ostati na nivou humora da Fema nije natjerala njegovu kćer Evicu (koju glumi Iva Milanović) da prihvati njeno novo ponašanje. Fema počinje da zove Evicena, na nemačkom, i zabranjuje joj da se uda za Vasilija (kog igra Dragan Sekulić) jer je on običan postolar.
Prevaranti su nanjušili Femin novac i lakovjernost, pa ona lako postaje žrtva Sare (koju glumi Sena Đorović), bivše kuharice koja je pokupila plemenite manire kuhajući u prestižnim kućama. Iako zna da Saru u gradu zovu “čankoliza”, Fema je uzima za savjetnicu. Dakle, Sara je nešto poput životnog trenera 19. vijeka.
Prevarant Ružičić (glumi ga Aleksandar Đurica), koji se predstavlja kao filozof, takođe koristi žensku opsesiju da preko noći dobije bolji život. Zato Fema želi za njega udati svoju kćer Evicu.
© Marketing Narodnog pozorišta, fotograf Marijana Janković – Plakat za predstavu Pocondirena Tikva
Kako doći do boljeg načina postojanja?
U 21. veku urbana sredina je drugačija, nema više čizama i čizama, devojke same biraju svoje prilike. Još uvijek postoji vrijedan i pošten svijet, ali danas, možda više nego u Sterijino vrijeme, mnogo je onih koji preziru rad, a posebno ih ima onih koji žele da se predstave mnogo više nego što jesu, kako u stvarnom svijetu, tako i posebno u virtuelnom svetu. Facebook, Instagram, Tiktok i ostale društvene mreže pune su Feme, Sare i Ružičića. Međutim, za razliku od Sterijinog vremena, okolina nije toliko agresivna prema njima. Ili možda jeste?
Rediteljka Iva Milošević željela je „našu produkciju Pečene bundeve korespondira sa trenutnim osjećajem stvarnosti i zasniva se na senzibilitetu današnjeg trenutka.” Promenila je klasičnu perspektivu podele na mane i vrline i pokušala da Femijevu sudbinu sagleda “kao hrabru i ludu težnju pojedinca da dođe do boljeg i lepšeg oblika postojanja od onog koji joj je nametnut”. S druge strane, u predstavi se kritički osvrće i na reakciju Feminog okruženja, koje “maničavo pokušava stati na put njenim težnjama”. U intervjuu za PolicyIva Milošević je rekla da je u predstavi pokušala da rasvetli “agresivnu jedinstvenu reakciju palančanskog duha”.
© Marketing Narodnog pozorišta, fotograf Marijana Janković
Naslovna fotografija – © Marketing Narodnog pozorišta, fotograf Marijana Janković
