Prošlo ljeto obilježile su velike količine padavina, a na društvenim mrežama i u medijima vidjeli smo snimke poplavljenih kuća i ulica, srušenog drveća… Oluja superćelija nanijela je veliku štetu, ali i strahove: hoće li se ponoviti i u kojoj meri.
I ove godine su sunčeve zrake i toplo vrijeme zamijenjeni kišom i udarima vjetra, što postavlja pitanje da li ćemo Ovog ljeta svjedočiti novoj nesreći.
“U kojoj mjeri će biti superćelijskih oluja u narednoj sezoni teško je unaprijed procijeniti, zbog složenosti atmosferskih uslova neophodnih za njihovo formiranje.” Globalno povećanje temperature svakako može doprinijeti povećanju ovakvih oluja”, rekao je on To sam ja Slobodan Sovilj, master meteorolog i načelnik Centra za hidrometeorološki sistem, rane najave i upozorenja Republičkog hidrometeorološkog zavoda Srbije.
Objasnio je i da broj nevremena varira od sezone do sezone, te da se može uspješno prognozirati Najranije 3 do 5 dana unapredako je riječ o prognozi po regijama, dok se za određene lokacije upozoravaju uz pomoć radarskih i satelitskih osmatranja po nekoliko sati zaredom.
Šta je superćelijska oluja i kako nastaje?
Da bi se stvorile superćelijske oluje, neophodno je dižući vlažan, topao i nestabilan vazduh u atmosferskom okruženju gdje je izražen vertikalni smicanje vjetra, što možemo uočiti po smjeru i intenzitetu, objasnio je meteorolog.
„Najvažniji je profil vjetra od površine Zemlje do visine od šest kilometara. Gdje god u svijetu budu ispunjeni gore navedeni uslovi, može doći do superćelije. Takvih je oluja u našoj klimi i ranije bilo, ali određeni trendovi klimatskih elemenata mogu uzrokovati njihovo povećanje”, rekao je.
Drastične vremenske nepogode zadesile su Srbiju i ranije
Ekstremno nevrijeme sa intenzivnim superćelijskim procesom zahvatilo je pojedine dijelove Srbije 25. jula 1987. Tada je, podsjetio je Sovilj, oblak iz sjevernog dijela Slovenije i južne Austrije, nad južnim dijelovima Mađarske i sjevernim dijelovima Hrvatske, gotovo dijagonalno prešao Vojvodinu i nastavio kroz Rumuniju jak grad i orkanski vjetar.
Tada je samo u Vojvodini šteta od oluje superćelije i grada koje je izazvala iznosila 11 odsto bruto nacionalnog dohotka severne pokrajine.
Ovo nije jedini primjer, ali Sovilj spominje i drastične padavine koje su izazvale poplave u maju 2014. godine, a proljeće i ljeto obilježili su višak padavina. Dve godine kasnije (jun 2016.) nad Beogradom se razvila superćelijska oluja koja je izazvala grad i tornado u Pančevu, a zatim se kretala preko Banata, Rumunije i Ukrajine sve do Rusije, gde je oblak konačno oslabio.
Proljeće i ljeto 2023. godine ostaće upamćeni dugi niz godina po velikom broju vremenskih nepogoda, posebno na sjeveru Italije, u zapadnom i centralnom dijelu Balkana, kao i na Alpima.
Termin superćelijska oluja je poznat, ali se rijetko koristi
Koncept superćelijske oluje nije nov za stručnjake, kaže Sovilj i naglašava da je bio poznat u meteorološkim krugovima, ali da se ranije rijetko pojavljivao u javnosti.
“Oluje se najčešće svrstavaju u kategoriju ‘katastrofa’, ali je prošlog ljeta, prvenstveno zbog širenja i intenziteta olujnih oblaka, bilo potrebno posebnom retorikom dodatno skrenuti pažnju javnosti i podići nivo upozorenja na najviši nivo. nivo. , kao i ukazati na sve moguće rizike i opasnosti od nanošenja značajne materijalne štete i ugrožavanja sigurnosti ljudi i životinja”, pojasnio je.
Od jednoćelijske i višećelijske grmljavine, superstanice oluje odlikuju se rotirajućim uzlaznim protokom zrakakoji se javlja samo u atmosferskim sredinama sa jakim vertikalnim smicanjem vjetra.
“Rotirajući uzlazni tok omogućava ovim olujama da imaju dug životni vijek.” Jedini su sposobni da proizvedu veliki grad prečnika većeg od 5 cm, kao i tornado, što se ne dešava kod drugih vrsta grmljavinskih oblaka, naglasio je meteorolog.
Prošle godine nas je pogodila serija superćelijskih oluja
Prošle godine superćelijska oluja se nadvila nad Srbijom 19. jula, ali prema rečima našeg sagovornika, to nije bila samo jedna, već „čitava serija (sistem) superćelija oluja“.
„Taj sistem je organizovan tako da radarski odraz ima oblik luka (pramčani eho sistem) koji je pokrivao više od 50 posto teritorije naše zemlje. Za razliku od izolovanih superćelijskih oluja, gde velika tuča izaziva najveću štetu i koje su lokalizovane, superćelijski sistemi (tzv. odjekuje luk sistemi) najčešće donose orkanske vjetrove. Superćelije se ovdje pojavljuju svake godine, dok odjekuje luk sistemi su mnogo rjeđi“, objasnio je Sovilj.
Važno je istaći moguće posljedice oluje superćelija
Na pitanje da li su velike količine kiše sa čestim grmljavinom, koje su počele već početkom juna, pokazatelji da nas prošlogodišnji scenario očekuje i ovog ljeta, ili će ove godine dobiti novo ime, Sovilj odgovara da je „za široj javnosti, u mnogim slučajevima, nije presudno kako” nazivamo “katastrofom”.
On objašnjava da je prilikom izricanja upozorenja daleko važnije, ako je moguće, ukazati na to vrsta opasnosti koju nesreća nosi sa sobom.
“Neke oluje su, na primjer, stacionarne, ne donose grad ili olujni vjetar, ali izazivaju velike količine padavina za kratko vrijeme na mikrolokacijama, što opet može biti okidač za bujične poplave. Ove su situacije bile vrlo česte u junu prošle godine (2023.). Neka druga nevremena donose veliki grad, a procena veličine grada je veoma važna“, kaže Sovilj.
Različite veličine grada i vrste oluja
Tuča, koja je često pratila prošlogodišnje nevreme, dostigla je veličine neobične za to nevreme, pa smo pogledali fotografije zrna veličine jajeta. Ovakve dimenzije zrna povećavaju rizik od ozbiljnih fizičkih povreda, rekao je Sovilj.
On je dodao da tuča manjih dimenzija, koja ne prelazi 1-2 cm u prečniku, uglavnom nanosi štetu poljoprivrednim usjevima, ako je veća od 5 cm može oštetiti fasade, staklene površine ili automobile. Navodi i da je zabilježeno da je u jednoj tuči u Indiji poginulo čak 246 ljudi.
Postoji i treća vrsta oluje, gdje nema potrebe za gradom ili velikim količinama kiše, već samo za olujnim ili orkanskim udarima vjetra, dok kod četvrtog tipa može doći do kombinacije svih navedenih nepogoda. .
„Na meteorolozima Državnog centra za hidrometeorološke sisteme, ranu najavu i upozorenja RHMZ Srbije je da procijene rizike (putem meteoalarmne službe) i da za svako od ovih blagovremeno izdaju odgovarajuća grafička i tekstualna upozorenja. vrste katastrofa. “, rekao je Sovilj.
Možemo li osjetiti oluju?
Često, kada je napolju gužva sparan, a vazduh ‘težak’, ljudi kažu da će padati kiša. Kada nas bole mišići ili glava, to povezujemo i sa mogućim lošim vremenom. Koliko je to naučno?
Sovilj objašnjava da nema dovoljno pouzdanog načina da se “predvidi” nadolazeće nevrijeme, ako ne koristimo meteorološke karte, opservacije, prognostičke, radarske i satelitske proizvode.
“Ako je napolju sparno, to nam samo govori da ima puno vodene pare u vazduhu, ali je potrebno malo više od toga da se formiraju olujni oblaci.”On je rekao.
Bol u mišićima, zglobovima, kostima, glavobolje a migrene mogu biti i pokazatelj promjene vremena, jer nagli pad atmosferskog tlaka uzrokuje širenje zraka u sinusnim šupljinama, širenje mišića, tetiva i zglobova, a nastali pritisak može uzrokovati bol.
Međutim, u konkretnoj situaciji ne možemo znati da li je uzrok bolova “meteorološki” ili neke druge prirode, pa je uvijek najbolje konsultovati se sa meteorolozima i službenom službom RHMZ-a, kaže Sovilj.
