Prošlogodišnji skup evropskih desničarskih partija u Briselu održan je doslovno iza spuštene metalne zavjese, pod pritiskom demonstranata, policije i lokalnih vlasti. Godinu dana kasnije, slika je potpuno drugačija. Vrata konferencije su širom otvorena — iako ih osiguravaju redovi zaštitara — a u defanzivi se, po ocjeni učesnika, našla sama politička elita Evropske unije.
Samo dan nakon što je EU potresao novi korupcijski skandal, u kojem su uhapšena dva visoka bivša evropska zvaničnika, na konferenciji „Battle for the Soul of Europe“ (Bitka za dušu Evrope) vladao je trijumfalistički ton. Događaj organizuje MCC Brussels, think tank blisko povezan s mađarskim premijerom Viktorom Orbánom, a okuplja političare, aktiviste i komentatore desnice iz cijele Evrope.
Desnica želi iskoristiti val nezadovoljstva građana
Za mnoge prisutne, trenutni politički potres predstavlja idealan trenutak da se javno nezadovoljstvo usmjeri protiv briselskog establišmenta. Balázs Orbán, politički direktor mađarskog premijera i jedan od glavnih govornika na konferenciji, u intervjuu za POLITICO poručio je da posljednji događaji samo potvrđuju sliku EU kao “dvostrukih standarda”. „Korumpirana tehnokratska elita pogrešno upravlja evropskim institucijama. Glasači to vide sve jasnije,“ rekao je on, dodajući da i međunarodni partneri, poput Sjedinjenih Američkih Država, percepiraju EU kao strukturu preopterećenu birokratijom i internim skandalima.
Premijer Viktor Orbán već godinama oštro kritikuje “EU elite”, optužujući ih da su izgubile kontakt sa stvarnošću i da neopravdano kažnjavaju Mađarsku zbog navodnog narušavanja vladavine prava.
Oštri napadi na vrh Evropske komisije
Atmosfera na konferenciji bila je izuzetno borbena. Nekoliko stotina metara od zgrada Evropskog parlamenta i Komisije, redali su se govori upereni direktno protiv briselskog rukovodstva. Ryszard Legutko, poljski europarlamentarac i kopredsjedavajući Evropskih konzervativaca i reformista, otvoreno je napao predsjednicu Evropske komisije Ursulu von der Leyen: „Riba smrdi od glave“, poručio je on.
Organizator skupa John O’Brien naglasio je da je politička klima u Evropi radikalno promijenjena. „Prije dvije ili tri godine ljudi su se bojali javno govoriti o migracijama, o ekonomskom haosu ili o ekološkom ekstremizmu. Danas sve više njih glasno iznosi svoje stavove.“ Dodao je i da se posljednjih godina, kroz niz afera, pokazalo da je „Evropa prljava“ i da „treba temeljito čišćenje“.
Korupcijski skandal kao gorivo za desničarske narative
Najnoviji udar na kredibilitet evropskih institucija došao je nakon što su bivša potpredsjednica Evropske komisije Federica Mogherini i nekadašnji visoki zvaničnik Evropske službe za vanjsko djelovanje Stefano Sannino pritvoreni zbog sumnji na finansijske malverzacije. Ovaj slučaj dodatno je osnažio desni blok, koji godinama optužuje EU za netransparentnost i klijentelizam.
Na panelu zakazanom za četvrtak, zastupnik francuskog Nacionalnog okupljanja Thierry Mariani i britanski politički komentator Matthew Goodwin namjeravaju detaljnije govoriti o, kako su najavili, „dubokoj mreži birokratije, NVO sektora i zarobljenih institucija“. Francuska aktivistkinja Alice Cordier, predsjednica Nemesis Collective — grupe koju kritičari smatraju krajnje desnog i islamofobnog usmjerenja — istakla je da korupcija predstavlja ključni problem koji dodatno produbljuje postojeći bijes javnosti, posebno onaj fokusiran na migracije i sigurnost.
Hoće li skandal uticati na izbore?
Iako je desnica uvjerena da ima novu municiju protiv centrističkog bloka u EU, Balázs Orbán smatra da korupcijska afera neće presudno uticati na nacionalne izbore širom Evrope. „Iskreno, ovo nije veliko iznenađenje. To je realnost koju već dugo poznajemo, tako da ne mijenja mnogo.”
Međutim, u političkom centru i ljevici postoji drugačiji pogled. Daniel Freund, njemački eurozastupnik iz grupacije Zelenih, naglašava da je „ironično“ što se krajnja desnica predstavlja kao borac protiv korupcije. „Oni su problem, a ne rješenje. Poslanička grupa Patriots, kojoj pripada Orbánov Fidesz, glasala je protiv gotovo svake mjere za jačanje antikorupcijskog okvira u EU.“
Brisel u defanzivi: traži se čvrst odgovor
Politički vrh EU zasad je suzdržan u izjavama zbog tekuće istrage, ali unutar institucija raste zabrinutost. Manon Aubry, kopredsjedavajuća Ljevice u Evropskom parlamentu, upozorava. „Ulog je ogroman — kredibilitet naših institucija je na kocki.“ Čak i pojedini članovi koalicije koju predvodi Ursula von der Leyen traže snažniji odgovor na optužbe i korupcijske afere.
Holandska europarlamentarka Raquel García Hermida-van der Walle iz centrističkog Renew-a naglašava. „Ovo se mora tretirati na evropskom nivou. Ne smije se ponoviti ni Qatargate, ni ove nove sumnje. Potrebni su nulta tolerancija i dodatni mehanizmi borbe protiv korupcije.“
Datum i vrijeme objave: 04.12.2025 – 14:26 sati
