Stotinu najvećih svjetskih proizvođača oružja ostvarilo je u 2024. godini ukupan prihod veći za 5,9 posto, dostigavši rekordnih 679 milijardi dolara, navodi se u novom izvještaju Stockholmskog međunarodnog instituta za istraživanje mira (SIPRI).
SIPRI povezuje rast prihoda s pojačanom potražnjom uzrokovanom ratom u Ukrajini i u Gazi, te širim globalnim i regionalnim geopolitičkim tenzijama, zajedno s kontinuiranim rastom vojnih budžeta.
Najveći rast zabilježile su kompanije iz SAD-a i Evrope. Proizvođači oružja iz gotovo svih svjetskih regija prijavili su povećanje prodaje, a izuzetak su Azija i Okeanija, gdje su problemi u kineskoj odbrambenoj industriji povukli prihode prema dolje. SIPRI analitičari ovaj pad objašnjavaju otkazivanjem i odgađanjem velikih ugovora o naoružanju tokom 2024. godine zbog korupcijskih skandala u Kini.
Ohrabrene rastom prihoda i novim narudžbama, brojne kompanije počele su širiti proizvodne linije, povećavati kapacitete te kupovati konkurente ili otvarati nove podružnice.
Američke kompanije u SIPRI-jevom top 100 poretku ostvarile su ukupno 334 milijarde dolara prihoda u 2024. godini, porast od 3,8 posto. Trideset od 39 američkih firmi s liste povećalo je prodaju oružja, uključujući Lockheed Martin, Northrop Grumman i General Dynamics. Međutim, SIPRI ističe kako ozbiljna kašnjenja i prekoračenja troškova i dalje ometaju razvoj nekoliko ključnih programa, među kojima su lovac F-35, podmornice klase Columbia i interkontinentalna balistička raketa Sentinel.
U Evropi je 23 od 26 kompanija iz poretka prijavilo rast prodaje. Njihovi objedinjeni prihodi porasli su za 13 posto na 151 milijardu dolara, potaknuti ratom u Ukrajini i doživljenom prijetnjom iz Rusije. Najveći skok ostvarila je češka Czechoslovak Group, čiji je prihod u 2024. porastao za 193 posto, na 3,6 milijardi dolara, zahvaljujući narudžbama oružja za Ukrajinu.
Izvještaj napominje da evropske odbrambene kompanije intenzivno ulažu u nove proizvodne kapacitete kako bi odgovorile na rastuću potražnju. No problemi s nabavkom sirovina, posebno rijetkih metala, mogli bi otežati planove evropskog ponovnog naoružavanja.
Uprkos sankcijama, ruske kompanije Rostec i Ujedinjena brodograđevinska korporacija takođe su povećale svoj ukupni prihod od oružja za 23 posto, dostigavši 31,2 milijarde dolara. Prema izvještaju, domaća potražnja bila je dovoljno snažna da nadomjesti gubitke zbog pada izvoza oružja.
“Osim sankcija, ruske firme suočavaju se i s nedostatkom kvalifikovane radne snage, što bi moglo usporiti proizvodnju i ograničiti inovacije,” rekao je jedan SIPRI istraživač. “Ipak, moramo biti oprezni u procjenama, budući da se ruska odbrambena industrija tokom rata u Ukrajini pokazala otpornijom nego što se očekivalo.”
Po prvi put, u poretku se našlo devet proizvođača oružja s Bliskog istoka. Zajedno su ostvarili 31 milijardu dolara prihoda, a ukupna prodaja oružja u regiji porasla je 14 posto.
Među kompanijama koje su povećale prodaju bile su izraelske Elbit Systems, Israel Aerospace Industries i Rafael, koje su uvećale zajednički prihod od oružja za 16 posto, na 16,2 milijarde dolara. “Sve veći međunarodni otpor prema izraelskim napadima u Gazi izgleda da je imao malo uticaja na interes za izraelsko oružje,” navodi drugi istraživač. “Mnoge zemlje nastavile su naručivati izraelsko naoružanje i tokom 2024. godine.”
Datum i vrijeme objave: 04.12.2025 – 13:21 sati
