Ovaj rad analizira dugoročne socio-ekonomske efekte rata u Bosni i Hercegovini, s posebnim naglaskom na to kako izloženost sukobu, prisilne migracione dinamike i izmijenjena etnička struktura lokalnih zajednica utiču na životne ishode pojedinaca skoro tri decenije nakon završetka rata. Fokus istraživanja je na ekonomskim posljedicama – dugoročnom dejstvu rata na dohodak, obrazovne ishode, ali i prostornu mobilnost stanovništva – te na mehanizmima koji oblikuju socio-ekonomske nejednakosti u ovom postkonfliktnom društvu.
Empirijski nalazi, zasnovani na reprezentativnim podacima obrađenim u tri komplementarne studije, pokazuju da su pojedinci koji su bili više izloženi ratu i prisilnim migracijama ostvarili slabije obrazovne i ekonomske ishode čak tri decenije nakon završetka sukoba. Dodatno, istraživanje ukazuje da ratom izmijenjena etnička raznolikost sredina danas ima značajne ekonomske implikacije na pojedinca i sredinu u kojoj živi. Rezultati potvrđuju da razlike u životnom standardu stanovništva između etnički homogenih i heterogenih zajednica su značajne, sa jasnom porukom da slabije ekonomske ishode stanovništva bilježimo u homogenim sredinama.
Nalazi zajednički potvrđuju da rat u BiH nije samo privremeno poremetio ekonomske i društvene tokove, već je trajno preoblikovao strukturu nejednakosti lokacija, ali i pojedinaca koji su bili izloženi ratu. Politike usmjerene na obnovu i razvoj trebale bi stoga istovremeno adresirati ekonomske posljedice izloženosti ratu, efekte prisilnih migracija i prepoznati potencijal etničke raznolikosti kao bitnog faktora inkluzivnog razvoja.
Preporuke:
– Smanjiti razvojne nejednakosti kroz ciljane obrazovne politike u postkonfliktnim sredinama i programe koji prepoznaju različita ratna iskustva. Posebno, nalaze treba komunicirati i prenositi novim konfliktnim i postkonfliktnim područjima u Evropi i svijetu.
– Promovisati etničku raznolikost kao razvojni resurs i temelj inkluzivnog rasta – kako pojedinca, tako i zajednice u kojoj bosanskohercegovački građani žive.
(Autor je doktor nauka, redovni profesor ekonomije na Univerzitetu u Sarajevu)
Datum i vrijeme objave: 23.11.2025 – 16:00 sati
