Dok je Srbija u ključnoj tački energije prekretnice, suočeni s pritiscima globalnog zagrijavanja i potrebom za održivim razvojem, spas bi mogao doći iz neočekivanog izvora kojeg imamo u izobilju – otpada. Iako fosilna goriva i dalje dominiraju domaćom proizvodnjom, primjeri iz
Evropa pokazuje da ono što danas bacimo može biti ključni resurs sutrašnjice.
Trenutna energetska situacija u Srbiji je zabrinjavajuća. Prema podacima “CEE Bankwatch Network”, koja okuplja najveću mrežu ekoloških nevladinih organizacija u centralnoj i istočnoj Evropi, Srbija čak 70 odsto električne energije dobija iz sagorevanja fosilnih goriva. Prije svega, riječ je o nekvalitetnom lignitu koji se sagorijeva u termoelektranama, što je direktna posljedica velikog zagađenja zraka.
Situaciju dodatno komplikuje činjenica da su potrebe za električnom energijom u Srbiji najintenzivnije u regionu – trošimo čak tri i po puta više struje od proseka u Evropskoj uniji, što negativno utiče na klimatske promene i životnu sredinu.
Klima “guta” struju, morski ugalj u istoriju
Ekstremni vremenski uslovi diktiraju nove navike, ali i novu potrošnju. Siniša Mitrović, načelnik Sektora za cirkularnu privredu Privredne komore Srbije, upozorava na drastične promene navika potrošača.
Fotografija: Shutterstock
– Za zelenu tranziciju mora se napraviti novi komunikacijski okvir koji će jasno predstaviti šta će se dogoditi ako ne bude uglja. U ovim danima velikih vrućina sada trošimo 40 odsto više energije nego 2023. Prodali smo 10 puta više klima uređaja nego u julu prošle godine – ističe Mitrović.
Kao odgovor na rastuću potrošnju i visoke emisije ugljičnog dioksida, Ministarstvo rudarstva i energetike predstavilo je novu Strategiju razvoja energetike. Ovaj dokument predviđa dekarbonizaciju i značajno povećanje udjela obnovljivih izvora energije do 2040. godine.
Evropa proizvodi struju iz smeća, a mi je gomilamo
Dok Srbija traži izlaz, statistika upravljanja otpadom otkriva ogroman neiskorišćen potencijal. Gotovo sedam miliona stanovnika Srbije godišnje proizvede u proseku 3,2 miliona tona komunalnog otpada. Poražavajuće je da se samo 17 odsto te količine reciklira, dok ostatak završi na deponijama i dodatno opterećuje životnu sredinu.
Poređenja radi, podaci Eurostata pokazuju potpuno drugačiju sliku u Evropskoj uniji: tamo se 48 posto otpada reciklira i kompostira, samo 24 posto otpada na deponije, dok se čak 27 posto koristi za dobijanje energije.
Fotografija: Shutterstock
U ovom pristupu prednjače Austrija, Belgija, Danska, Finska, Holandija, Njemačka i Švedska, koje odlažu minimalne količine otpada. Danska je otišla i korak dalje – od 1997. godine zabranila je odlaganje zapaljivog otpada, čime je spaljivanje postalo standardna praksa koja osigurava energetsku nezavisnost zemlje.
Bečki recept za srpske probleme
Usklađivanje domaće regulative sa evropskim na putu ka članstvu u EU neminovno će primorati Srbiju da promeni kurs. Evropski zeleni gradovi, poput Beča i Kopenhagena, dokazali su da je moguće uspješno implementirati sisteme otpada na energiju, čime se smanjuje ovisnost o fosilnim gorivima i emisijama stakleničkih plinova.
Ovi gradovi su ozelenjavali svoje sektore primenom naprednih tehnologija, kao što su spalionice za proizvodnju energije i sistemi za prikupljanje metana iz deponijskog gasa.
Fotografija: Shutterstock
Beč, na primjer, ima nekoliko spalionica u centru grada sa gotovo nultim zagađenjem, što dokazuje da moderne metode omogućavaju ekstrakciju energije uz minimalne štetne emisije.
Otpad, koji se u Srbiji još uvek vezuje za nešto bezvredno, u u razvijenom svijetu dobio je neprocjenjivu energetsku vrijednost kao ključni resurs za grijanje i električnu energiju.
Potencijal za Srbiju
Da bi Srbija iskoristila ovaj potencijal i smanjila energetsku zavisnost, potrebno je da se fokusira na razvoj projekata i partnerstva sa međunarodnim organizacijama i gradovima koji već poseduju know-how.
Pretvaranje otpada u energiju donosi izazove, ali prednosti su višestruke: od smanjenja potrebe za fosilnim gorivima i istovara deponija, do očuvanja kvaliteta zraka i konačno povećanja kvaliteta života svih građana. Ovo je put u održivu budućnost i prilika da Srbija postane primer odgovornog razvoja u regionu.
(Telegrafsko poslovanje/PR)
