Grad Bihać sa ponosom nosi svoju antifašističku tradiciju. Prvi značajniji uspjesi u borbi protiv nacista u Drugom svjetskom ratu dešavaju se ovdje i to nikada neće biti zaboravljeno, smatra Bišćanin dr. Dino Dupanović.
Muzejske postavke
– U Bihaću je 26. novembra 1942. godine održano prvo zasjedanje AVNOJ-a, koje se shvata kao temelj svih budućih zasjedanja. Tadašnji partizanski pokret, koji je bio isključivo vojni, od tada postaje politička platforma. AVNOJ je neka vrsta buduće jugoslovenske vlade, a partizani preko političkog pokreta kreću ka jednom međunarodnom priznanju koje se realizuje u Jajcu na drugom zasjedanju AVNOJ-a 29. novembra 1943. godine. Do AVNOJ-a ne bi došlo da u to vrijeme nije formirana Bihaćka republika (koja je postojala ukupno 88 dana) i bila je tada jedina slobodna teritorija na prostoru fašizmom okupirane Evrope. Također, treba napomenuti da je u Bihaću bilo i zasjedanje AFŽ-a (Antifašistički front žena) i zasjedanje USAOJ-a (Ujedinjeni savez antifašističke omladine Jugoslavije), te formiranje Osme krajiške udarne brigade, istakao je dr. Dupanović.
Podsjetio je da, nakon oslobađanja Tuzle u oktobru 1943. godine, sa Osmom krajiškom brigadom prvi put imamo masovno prilaženje muslimana i Hrvata partizanima.
– To je strateški odrađeno prilaskom Nurije Pozderca (potpredsjednik AVNOJ-a) tadašnjem komunističkom pokretu. Bihać je, kao što vidite, neodvojivo utkan u oblikovanje istorije na čijim temeljima stojimo i danas, ispričao nam je Dupanović, koji obnaša dužnost direktora Muzeja Unsko-sanskog kantona.
Ova ustanova postoji već 72 godine. Prvo je nosila naziv Gradski muzej, zatim je proširivanjem djelovanja dobila naziv Zavičajni muzej, a od 1961. godine postaje Muzej Pounja u Bihaću. Godine 1964. Muzej Pounja i Spomen-muzej Prvog zasjedanja AVNOJ-a postali su jedna ustanova – Muzej AVNOJ-a i Pounja u Bihaću. Proširivanjem djelatnosti osjetila se potreba za njihovim razdvajanjem. Od aprila 1971. godine muzeji su razdvojeni i osnovan je Regionalni muzej Pounja Bihać, a Spomen-muzej Prvog zasjedanja AVNOJ-a formirao se kao Muzej Prvog zasjedanja AVNOJ-a koji danas djeluje pod nazivom JU Muzej Unsko-sanskog kantona, gdje je od 1998. godine Skupština Unsko-sanskog kantona preuzela prava i obaveze osnivača.
Muzejska zbirka u Bihaću/Zvonimir Grubišić
Podsjećamo, prvo zasjedanje ZAVNOBiH-a počelo je u Mrkonjić-Gradu 25. novembra 1943. u 19 sati. Završeno je iste noći, a ZAVNOBiH je formalno konstituisan kao opštepolitičko predstavništvo Narodnooslobodilačkog pokreta Bosne i Hercegovine, dok je u stvarnosti i praksi djelovao kao njen najviši organ vlasti. Tada su usvojeni Rezolucija ZAVNOBiH-a i Proglas narodima BiH u kojima se ističe da ubuduće Bosnu i Hercegovinu i njene narode u zemlji i inostranstvu mogu zastupati i predstavljati samo ZAVNOBiH i AVNOJ. Tim dokumentima je izražena odlučnost naroda BiH da njihova zemlja, koja nije ni srpska, ni hrvatska, ni muslimanska, nego i srpska i muslimanska i hrvatska, bude zbratimljena zajednica. Iste noći je izabrana i delegacija od 58 članova koja će predstavljati BiH na Drugom zasjedanju AVNOJ-a (29. novembar 1943).
Grad Bihać sa svojom bogatom prošlošću ima potrebu da ulaže i obnavlja svoje istorijske objekte. Jedan od takvih je i Dom USAOJ-a, nekadašnji Kulturni centar u Bihaću, koji je sada u procesu rekonstrukcije. Projekat obnove, vrijedan dva miliona KM, finansira federalno Ministarstvo kulture i sporta.
Kapetanova kula u Bihaću
Objekat se rekonstruiše i biće preuređen u moderan Kulturni centar podesan za organizaciju kulturnih sadržaja, uključujući i pozorišnu salu.
U Bihaću se realizira i projekt obnove zgrade Klostera, koja je 2009. godine proglašena nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine. Zajedno sa njim, pod upravom Muzeja, tu je i srednjovjekovni objekat Kapetanova kula.
Kao da je 26. novembar 1942. bio jučer/Zvonimir Grubišić
– U Klosteru se nalaze tri muzejske postavke, jedna se zove “Put vrhovnog štaba NOV-a i POJ-a do Bihaćke republike” (POJ je kratica za Partizanski odredi Jugoslavije, a NOV za Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije), koja svjedoči o cjelokupnom oružanom pokretu otpora tokom Drugog svjetskog rata. Druga postavka je “Spomen-soba 8. krajiške narodnooslobodilačke udarne brigade” (Osma krajiška muslimanska udarna brigada vojna je jedinica Narodnooslobodilačke vojske i partizanskih odreda Jugoslavije koja je osnovana 28. septembra 1942. u Cazinu po naredbi Štaba 1. Bosanskog korpusa). A treća i najpoznatija je stalna Muzejska postavka prvog zasjedanja AVNOJ-a. U Kapetanovoj kuli se nalaze postavke “Duhovna i materijalna kultura Japoda”, koja svjedoči o Ilirsko-rimskom periodu na ovim prostorima, zatim “Stari gradovi Unsko-sanskog kantona” i postavka “Ključ Bosne je Bihać”, koje se odnose na srednjovjekovno razdoblje. Tu je i postavka “Kapetanova divanhana”, a u pripremi je i likovna postavka starih gradova Unsko-sanskog kantona, kazao nam je direktor Dupanović.
Između okupacije i otpora
Uprave dvaju muzeja AVNOJ-a, iz Bihaća i Jajca, nedavno su organizovale tribinu pod nazivom “Između okupacije i otpora: Antifašizam u Bosni i Hercegovini 1941-1945”. Različiti naučni pristupi i interpretacije vremena antifašističke borbe i stvaranja temelja moderne države, ojačale su suradnju između Muzeja u Bihaću i Muzeja AVNOJ-a u Jajcu.
Muzej AVNOJ-a prostor je u kojem se organizuju brojne aktivnosti
– Ova saradnja ima za cilj unapređenje muzejske djelatnosti, razmjenu stručnih iskustava, te zajedničku realizaciju projekata. Planiramo organizovati ljetne škole za studente kako bi nove generacije razumjele antifašizam i kako bismo, na putu AVNOJ-a od Bihaća do Jajca, prenijeli značaj istorije za našu državu, naglasio je Dupanović.
A u Jajcu će već 26. novembra početi AVNOJ fest. Nedim Lipa, član organizacionog odbora, smatra kako Jajce treba brendirati kao antifašističku prijestolnicu Evrope.
– Jajce je to bilo 1943. godine, kada je od Londona do Moskve bila ta neka baklja antifašizma, ali ne vidim razlog zašto to ne bi bilo i u budućnosti, barem u ovom kulturnom i simboličkom smislu, istakao je.
A pored političke i patriotske potrebe slijeđenja ispravnog kursa moderne države BiH, koja se itekako naslanja na moderne progresivne ideje, lokacije u Bihaću i Jajcu imaju i druge koristi. Turisti iz regije i cijelog svijeta i danas ih posjećuju u značajnom broju, doprinoseći atraktivnosti ponuda ova dva grada.
Datum i vrijeme objave: 25.11.2025 – 07:00 sati
