Redakciji našeg portala “TIMES.BA” javilo se više građana Brčko distrikta BiH koji su nastanjeni u naselju “CENTAR II” sa navodima da je u novom regulacionom planu Brčko distrikta BiH u planu elektro energetske strukture ucrtano premještanje postojeće “TRAFO STANICE” sa javnog sporednog puta u dvorište zgrade 3m od prozora stanara.

Kako stanari sporne zgrade navode tu je uvijek bilo dvorište zgrade jer to jedna parcela na kojoj se nalazi naša zgrada pod brojem k.č. 829/1. Više godina unazad nakon nesretnog rata to dvorište služi kao parking za stanare zgrade. Dvorište je ograđeno ogradom i kapijom i sada oni žele na tom mjestu pod naše prostore da premjeste trafo stanicu to nećemo dopustiti i to je neprihzvatljivo dodaje jedan od stanara. Oni takođe tvrde da je već duži niz godina neprihvatljivo i nevjerovatno da na već postojećem mjestu se nalazi trafo stanica.

Pa to je u blizini stanara zgrade i okolnih kuća ista trafo stanica ima elektromagnetna zračenja koja su opasna po zdravlje ali i život ljudi. Jedan od stanara navodi da je gotovo nemoguće uključiti zvučnike od kompjutera jer se jasno čuje zujanje koje emituje trafo stanica jak impulsivan zvuk struje se jasno čuje i ometa bilo kakav rad. Pitamo se šta se onda dešava sa sa ljudima i njihovim organizmom odnoso zdravljem?!

Oni dodaju takođe da je u komšiluku u krugu od 50 metara obolilo i preminuulo najmanje 4 ososbe od karcinoma odnosno teških bolesti. Uvijek smo sumnjali u taj trafo a nedavno smo i čitali šta nauka kaže o uticaju zračenja trafo stanica na ljudsko zdravlje te kako elektromagnetna zračenja uzrokuju bolesti poput: karcinoma,leukemije/dječije leukemije depresija i sl.

Neko ko je odgovoran trebao je još davno da razmjesti postojeći trafo na neku udaljenu lokaciju od stanovništva najmanje 50m dodaje jedan od stanara. Oni takođe dodaju da su uložili pismenu primjedbu Zavodu za izgradnju ali da su taj opasni problem i prezentovali na današnjem predstavljanju novog Regulacionog plana za naselje “CENTAR II” koje je bilo održano danas u 13 sati u Domu Kulture u Brčkom. Stanari takođe dodaju da ukoliko niko ništa ne poduzme od nadležnih da će stanari i mještani naselja prnjavor fizički spriječiti premještanje trafo stanice u dvorište ali i mirni protest ispred Vlade Brčko distrikta BiH.

I sami smo vidjeli prije nekoliko dana kada je slična samo manja Trafo stanica u Dubravama kod Brčkog izgorjela i vijeli smo koliku je štetu prouzrokovala koju sad trenutno alternativno mijenja slična mobilna Trafo stanica. Pitamo se pa šta bi se tek desilo kada bi se premjestila ova Trafo stanica ispred naše zgrade i sama zapalila poput one u dubravama. Dali to znači da bi naša parkirana auta zajedno sa zgradom u kojoj žive stanari izgorjla. To je užasna pomisao da se može pomisliti da se tako nešto sprovesde bilo gdje a kamoli u užem centru grada Brčko.

Nije poznato ko je odgovoran za ovaj propust!

Redakcija našeg portala provjerila je plan elektro energetske infrastrukture i utvrdila je da su zaista stanari sporne zgrade u pravu. U novom regulacionom planu naselja Centar II kod prnjavorske česme ucrtano je premještanje trafo stanice u dvorište građana. Kontaktiral ismo Odjeljenje za prostorno planiranje i imovinsko pravne – poslove na telefon: 049/240-695 međutim u toku radnog vremena niko se nije javio na telefon. No kako smo saznali putem svojih izvora za premještanje Trafo stanice je odgovorno JP KOMUNALNO Brčko distrikta BiH, iako stanari tvrde da im je rečeno da je odjeljenje za prostorno planiranje i urbanizam odgovorno za ovaj propust, drugi tvrde da je to ucrtao elektro inžinjer iz Zavoda za izgradnju. No tačan odgovor nismo pronašli jer se nitkood nadležnih nije javljao na službeni telefonski broj danas u toku radnog vremena.

No pitamo se hoće li barem odjeljenje za Javnu Sigurnost i Civilnu zaštitu reagovati povodom i ukazati na ovaj problem ili za šta onda služe takva odjeljenja ukoliko građani sami moraju da istražuju potencijalne opasnosti po zdravlje i život ljudi odnosno građana Brčko distrikta BiH.

Redakcija portala “TIMES.BA” Apeluje nadležnima i institucijama da provjere ove navode i da hitno prije usvajanaja regulacionog plana reaguju. Takođe apelujemo Vladi BD BiH i Gradonačelniku da angažuju struku i institute koji bi utvrdili mjerenjima stepen elektromagnetnog zračenja iz svih trafo stanica koje su postavljene u blizini stanara odnosno ljudi/stanovnika BD BiH. Kako smo saznali u naselju “CENTAR II”, “Prnjavor” postojeća trafo stanica je postavljena na to mjesto 70ih godina i od tada stoji na istom mjestu.

Napominjemo da je od tog peroioda pa do danas nauka znatno napredovala stoga apelujemo da se izvrše mjerenja elektromagnetskih i drugih zračenja i premještanja ovako opasnih trafo stanica sa elektromagnetskim zračenjima koja su opasna po zdravlje i život ljudi.

Nacrt Izmjena Regulacionog plana dijela stambenog naselja ”Centar II” u Brčko distriktu BiH

Tekstualni prilozi:
1. Izmjena Regulacionog plana dijela stambenog naselja ”Centar II” – Nacrt

Grafički prilozi:
1. Izvod iz plana višeg reda
2. Snimak postojećeg stanja
3. Plan intervencija
4. Plan namjena površina
5. Plan prostorne organizacije
6. Plan parcelacije
7. Plan građevinskih i regulacionih linija
8. Plan saobraćaja
9. Plan hidrotehničke infrastrukture
10. Plan elektroenergetske infrastrukture
11. Plan zelenih površina

Šta o tome nauka kaže ?

Zašto je život blizu trafostanice štetan?

Električni vodovi se koriste za prenošenje visokonaponske električne struje sa jednog mesta na drugo, ali kada struja protiče kroz njih, stvara dva odvojena polja – magnetno i električno polje, a oba predstavljaju važne komponente elektromagnetnog polja. Ovo zračenje je odgovorno za stvaranje negativnih efekata na ljudski organizam. Magnetna komponenta opasnija je po zdravlje od električne, jer je u elektromagnetnom polju jača i uticajnija. Snaga magnetnog polja obično zavisi od toga koliko struje prolazi kroz strujne žice i napona, kao i same konfiguracije tih žica.

Кoja je bezbedna udaljenost od emitera elektroenergetske mreže?

U idealnom slučaju, trebalo bi da budemo što dalje od ovakvih izvora električne energije. Na blizini od 50 metara velike su verovatnoće da će se razviti malignitet, kao i povećan nivo triglicerida u krvi. Кada je rastojanje do 500 metara, mogu se razviti problemi u radu i oštećenja na mozgu. Do 850 metara udaljenosti može doći do razvoja problema vezanih za smanjen protok kalcijuma. Udaljenost od 1400 metara može da rezultira izmenjenim bioritmom, a i distanca od dva kilometra može da ima određene manje posledice po zdravlje.

Izvori nejonizujućih zračenja obuhvataju: ultraljubičasto zračenje (talasne dužine 100-400 nm), vidljivo zračenje (talasne dužine 400-780 nm), infracrveno zračenje (talasne dužine 780 nm-1 mm), radio-frekvencijsko zračenje (frekvencije 10 kHz-300 GHz), elektromagnetna polja niskih frekvencija (frekvencije 0-10 kHz) i lasersko zračenje. Izvore nejonizujućih zračenja koristimo i srećemo u svakodnevnom životu, počev od prostora u kome živimo i radimo, do savremenih sredstava komunikacije, i svi su nastali ljudskom delatnošću. Ovi izvori se mogu grupisati kao:

Elektroenergetna postrojenja i električni aparati

• Elektrane i energane (SNR) – u objektima i spoljašnjim postrojenjima instalisana oprema i uređaji gde se zatvaraju strujna kola sa strujama većim od 1.000 A, a neizolovani delovi su pod različitim, veoma visokim naponima.
• Dalekovodi i trafostanice u svom neposrednom okruženju stvaraju magnetno zračenje čija indukcija iznosi od 5,0 μT pa i više od 100 μT, a na udaljenosti od (50 – 100) m te vrednosti naglo opadaju.
• Električna polja ispod dalekovoda, na visini 1 m od zemlje, dostižu vrednosti od 0,6 kV/m pa i više od 10 kV/m.
• Poslovne zgrade – zbog instalisanih električnih uređaja i elektronskih sklopova prisutna su elektromagnetska polja.

ELEKTROMAGNETNO ZRAčENJE I ZDRAVLJE LJUDI

Epidemiološkim studijama i eksperimentalnim istraživanjima dolazi se do zaključka da elektromagnetna polja i talasi (koji su prisutni svuda oko nas i čiji se intenzitet svakodnevno povećeva preko dozvoljene granice) predstavljaju stalnu opasnost po naše zdravlje čak i kada su u okvirima dozvoljenih granica. Stručnjaci već godinama upozoravaju da su prvi simptomi oboljenja izazvanih štetnim delovanjem zračenja povećana razdražljivost i nervoza, nesanica, glavobolje, osećaj malaksalosti i hroničnog umora, anksioznost, sklonost depresiji, teškoće pri pamćenju i problemi sa koncetracijom, gubljenje vitalnosti, smanjivanje telesne i psihičke aktivnosti i sl. Današnja ispitivanja nedvosmisleno ukazuju da zajedničko delovanje geopatskih polja sa štetnim dejstvom i elektromagnetnih zračenja može da dovede do slabljenja organizma.

Epidemiološkim studijama i eksperimentalnim istraživanjima dolazi se do zaključka da elektromagnetna polja i talasi (koji su prisutni svuda oko nas i čiji se intenzitet svakodnevno povećeva preko dozvoljene granice) predstavljaju stalnu opasnost po naše zdravlje čak i kada su u okvirima dozvoljenih granica. Stručnjaci već godinama upozoravaju da su prvi simptomi oboljenja izazvanih štetnim delovanjem zračenja povećana razdražljivost i nervoza, nesanica, glavobolje, osećaj malaksalosti i hroničnog umora, anksioznost, sklonost depresiji, teškoće pri pamćenju i problemi sa koncetracijom, gubljenje vitalnosti, smanjivanje telesne i psihičke aktivnosti i sl. Današnja ispitivanja nedvosmisleno ukazuju da zajedničko delovanje geopatskih polja sa štetnim dejstvom i elektromagnetnih zračenja može da dovede do slabljenja organizma.

Ne postoji prostor u kojem čovjek radi, živi ili spava i u kojem nema štetnog zračenja. Dugotrajno izlaganje kompleksnom dejstvu štetnog zračenja isključivo narušava energetsku strukturu bioloških sistema, a to se odražava na pojavu različitih bolesti, kako psihičkih, tako i fizičkih. Dugotrajno izlaganje štetnom zračenju kod loše građenih pojedinaca dovodi do pojave najštetnijih bolesti, pa čak i smrti.
Najopasnija mjesta su ona na kojima se čovjek najduže zadržava, a to su krevet ili radno mjesto.
Način na koji elektromagnetno zračenje utiče na ljude zavisi od mnogih faktora. Naravno, snaga izvora zračenja je najvažnija, ali veliki uticaj ima i frekvencija zračenja. S obzirom na intenzitet apsorpcije u ljudskom tijelu, elektromagnetno zračenje se može podijeliti u četiri grupe:
frekvencije od 100 kHz do 20 MHz na kojima se apsorpcija smanjuje sa smanjenjem frekvencije, a značajna apsorpcija se javlja u vratu i nogama
frekvencije u rasponu od oko 20 MHz do 300 MHz na kojima se javlja relativno visoka apsorpcija u cijelom tijelu, a pri rezonanciji znatno veća u području glave
frekvencija u rasponu od 300 MHz do nekoliko GHz na kojoj se javlja značajna lokalna neujednačena apsorpcija
frekvencije iznad 10 GHz na kojima se apsorpcija javlja prvenstveno na površini tijela.
Primarni i najjednostavniji štetni učinak elektromagnetnog zračenja je zagrijavanje. Izloženost radiofrekventnom zračenju većem od mW/cm2 može uzrokovati ozbiljna oštećenja ljudskog tkiva zbog pregrijavanja. Pod određenim uslovima može doći i do mjerljivog zagrijavanja tkiva sa zračenjem između 1 i 10 mW/cm2, ali to ne može uzrokovati oštećenje tkiva.
Veoma veliki i različit broj izvora nejonizujućeg zračenja u našem okruženju uslovio je donošenje odgovarajućih propisa. U evropskim zemljama postoji preko 130 zakona, propisa, standarda i preporuka iz oblasti zaštite od radiofrekventnog zračenja. Od posebnog značaja je Preporuka Vijeća Evrope od 12. jula 1999. br. 1999/519 / EC.
U Srbiji je usvojen Zakon o zaštiti od nejonizujućih zračenja (“Službeni glasnik RS”, br. 36/09), kojim se uređuju uslovi i mere zaštite zdravlja ljudi i životne sredine od štetnog dejstva nejonizujućih zračenja. zračenje pri korištenju izvora nejonizujućeg zračenja. Na osnovu podzakonskih akata, između ostalog, definisani su izvori nejonizujućeg zračenja od posebnog interesa za koje je propisana obaveza pribavljanja rješenja za korištenje.

UTICAJ ELEKTROMAGNETNOG ZRAČENJA NA KVALITET ŽIVOTA

U posljednjih dvadesetak godina psiholozi su definisali novu kategoriju koja određuje ponašanje pojedinca u porodičnom okruženju, na poslu, u kritičnim situacijama itd. a to je kvalitet života QL (qualitz life). Kvalitet života tako utiče na razumijevanje okoline, te pomaže u prevazilaženju teških situacija, kao što su krize na poslu, bolesti… Kvalitet života zavisi od mnogo faktora i u principu utiče na to da pojedinac uživa subjektivni osjećaj za zadovoljstvo.

Elektromagnetno zračenje, i jonizujuće i nejonizujuće, kada je u pitanju kvalitet ljudskog života, može se posmatrati sa dva aspekta. Prvi je njihov uticaj na razvoj ljudske zajednice, a drugi njihov uticaj na zdravlje ljudi. Današnja civilizacija široko koristi elektromagnetne talase i polja u nizu tehnologija. Tako su komunikacije, radio i televizija, električna energija, transport, medicina, kompjuteri zasnovani na elektromagnetnim poljima i elektromagnetnom zračenju. Ovaj napredak omogućio je ljudima visok kvalitet života, kakav se prije jednog stoljeća nije mogao zamisliti. Prodor u svemir i njegovo proučavanje nezamislivi su bez elektromagnetnih valova, kao i prodor u svijet mikročestica. Njihov doprinos razvoju moderne civilizacije je od neprocjenjive važnosti.

S druge strane, negativan uticaj elektromagnetnih zračenja je da u određenim uslovima izazivaju zdravstvene probleme kod ljudi (blizina izvora zračenja, snaga zračenja, talasna frekvencija, jonizacija). Istovremeno, jonizujuće zračenje je mnogo opasnije za ljudsko zdravlje od nejonizujućeg. Ono što je dobro u svemu je to što je nejonizujuće zračenje u daleko većoj upotrebi od jonizujućeg zračenja, pa je iz tog razloga rizik po zdravlje ljudi znatno smanjen.
Ako mjerimo doprinos elektromagnetnog zračenja ili polja razvoju i dobrobiti ljudske zajednice i
negativnih efekata na zdravlje ljudi, možemo zaključiti da su pozitivni efekti daleko ispred negativnih. U stvari, upotreba elektromagnetnih polja i talasa je temelj razvoja moderne civilizacije.

ZAKLJUČAK

Sve veći broj naučnih istraživanja potvrđuje da je, u ovom trenutku, najveća prijetnja našem zdravlju i dobrobiti (a to se odnosi i na sve druge oblike života) podmukli, sveprisutni i nevidljivi oblik zagađenja koji se naziva “električno zagađenje”. Elektromagnetna polja i zračenje sadržani su u svim materijama koje nas okružuju na svim nivoima organizacije, od svemira do mikroprostora. Ljudsko tijelo također apsorbira i emituje elektromagnetne valove. Informacije u mozgu i na ćelijskom nivou se prenose elektromagnetski. čovjek je od svog nastanka bio izložen manje-više svim oblicima elektromagnetnog zračenja.
Međutim, razvojem tehnologije primenjen je veliki broj uređaja i sistema čiji se rad zasniva na korišćenju elektromagnetnih polja, tako da su gustina i frekvencija zračenja u prostoru u kome živimo višestruko povećani. . Sada je ljudsko tijelo izloženo daleko većim dozama zračenja nego što je to bio slučaj sa prirodnim izvorima. Naravno, to ima određeni uticaj na ljudski organizam i njegovo zdravlje.
Kako bi se maksimalno iskoristile prednosti elektromagnetnog zračenja, a izbjegle negativne posljedice po ljudsko zdravlje, potrebno je:
sprovesti sistematska istraživanja o uticaju elektromagnetnog zračenja na ljudski organizam i ostali živi svet normativno uređuju oblast elektromagnetnog zračenja (zakoni, propisi, standardi)
sprovoditi propisane mjere zaštite od zračenja uz praćenje njihovog provođenja
sprečavaju razvoj proizvoda i sistema koji funkcionišu na frekvencijama zračenja ljudskog tela ili njegovih delova (mozak, na primer)
uspostaviti informacioni sistem o elektromagnetnom zračenju kako bi se u svakom trenutku imao uvid u stanje ovog područja.
Naravno, još više će se raditi na pitanju elektromagnetnog zračenja u budućnosti, kada ljudska aktivnost neće biti moguća bez upotrebe elektromagnetnih polja.
„Uopšte ne sumnjam da je porast elektromagnetnih polja u ovom trenutku element koji najviše zagađuje životnu sredinu na Zemlji. Mislim da je na globalnom nivou to mnogo važnije od zagrevanja… i povećanja količine hemijskih elemenata u životnoj sredini“ –

dr Robert Beker. Med.
Odgovornost svakog od nas je da preduzmemo preventivne korake koji će zaštititi nas, našu porodicu i buduće generacije.

STRUČNI RAD: UTICAJ ELEKTROMAGNETNOG ZRAČENJA NA ZDRAVLJE I KVALITET ŽIVOTA LJUDI

mr Katarina Kanjevac Milovanović¹, Jovan Milivojević²