“Mi nismo genocidna nacija”, poruka je na bilbordima u Beogradu i na jednoj od gradskih kula dan uoči glasanja u petak. rezoluciju o genocidu u Srebrenici.
U Njujorku lobiraju protiv usvajanja te rezolucije u Ujedinjenim nacijama, u Srbiji rade na etničkoj homogenizaciji.
Srpske vlasti nastavljaju politiku negiranja da se u Srebrenici dogodio genocid, navodeći da je riječ o “strašnom zločinu”.
Najavljenu rezoluciju nazivaju političkom deklaracijom koja, kako tvrde, ima za cilj staviti kolektivni pečat na glavu jednog naroda.
Nataša Kandić iz beogradskog nevladinog Fonda za humanitarno pravo kaže za Radio Slobodna Evropa (RSE) da vidi posljedice upornog negiranja genocida u Srebrenici.
„Vidim posledice jačanja nacionalizma i ekstremnog nacionalizma u Srbiji“, rekla je ona.
Kandić je ocenila da je Srbija sada pod političkim pritiskom vlasti.
„Na primer, postavljanje table na Kuli Beograd, tako nešto se nikada nije desilo, čak ni 1991. godine, a mi smo tada mislili da je to jaka propaganda“, dodala je ona.
Rezolucija ne pominje nijedan narod ili državu.
Ovim dokumentom predviđeno je da će 11. jul biti proglašen Međunarodnim danom sjećanja i obilježavanja genocida u Srebrenici u Bosni i Hercegovini.
Odnosi se i na činjenice utvrđene presudama Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju (MKSJ) i Međunarodnog suda pravde, kao i domaćih sudova.
Vučić u lobiranju uz patrijarhov blagoslov
Srpski zvaničnici snažno lobiraju protiv usvajanja rezolucije koju su sponzorisale Nemačka i Ruanda, a kosponzorovale su je 32 zemlje, uključujući SAD, Francusku, Veliku Britaniju i Italiju.
Predsednik Srbije Aleksandar Vučić boravi u Njujorku uoči glasanja zakazanog za 23. maj u Generalnoj skupštini UN.
Pre odlaska otišao je u najveći pravoslavni hram u Srbiji da se “pomoli Bogu” i zatraži blagoslov poglavara Srpske pravoslavne crkve Porfirija za uspeh svoje misije.
U New Yorku se sastao s predstavnicima nekoliko članica Ujedinjenih naroda, uključujući Rusiju i Kinu.
- Za negiranje genocida u Srebrenici država je naišla na podršku SPC
- Uloga ‘blagoslova’ u srpskoj politici
Kurt Bassuener iz Berlinskog savjeta za politiku demokratizacije rekao je za RSE da Srbija treba da snosi posljedice zbog lobiranja protiv rezolucije i negiranja genocida.
“Samo nisam siguran da će ih biti, jer je politika Zapada prema Srbiji bila veoma blaga, konkretno prema Vučiću, i on to u potpunosti iskorištava. Da je očekivao ozbiljne posljedice, možda ne bi uradio to što je radi”, smatra Basener. .
Kao primer mogućih posledica, Basener navodi da bi zapadni zvaničnici mogli da prestanu da održavaju sastanke sa predsednikom Srbije.
Povjerenje u podršku Moskve i Pekinga
Vučić je u više navrata rekao da će se 23. maja znati ko su prijatelji, a ko partneri Srbije.
Nakon razgovora sa ruskim predstavnikom u UN Vasilijem Nebenzjom, Vučić je na Instagramu naveo da je “zamolio prijateljsku Rusku Federaciju da ovaj put stane u odbranu ponosa i dostojanstva srpskog naroda”.
Rusija je 2015. godine stavila veto na usvajanje Rezolucije Vijeća sigurnosti Ujedinjenih naroda o genocidu u Srebrenici, koju je predložila Velika Britanija, a podržale Sjedinjene Američke Države i zemlje Evropske unije.
Vučić je više puta izrazio nadu da će Kina glasati protiv rezolucije, ali nije precizirao sadržaj razgovora sa kineskim predstavnikom u UN Fu Congom, rekavši da to “ostaje između njih”.
Zvanični Beograd se ponovo razišao sa zapadnim partnerima, oslanjajući se na dve istočne autoritarne zemlje – Rusiju i Kinu.
Analitičar Kurt Basener ocenjuje da je to ono na šta Vučić računa i da je ceo njegov “politički model geopolitička arbitraža”.
“Računa je da ćemo se toliko bojati njegovog bijega u zemlje sa kojima već sarađuje, naše autoritarne geopolitičke protivnike, da ćemo učiniti sve da ga ‘zadržimo po strani’. Ali on nije vani”, izjavio je.
James Kerr-Lindsay, profesor na Londonskoj školi ekonomije i stručnjak za zapadni Balkan, podsjetio je na prethodni pokušaj usvajanja rezolucije u Vijeću sigurnosti UN-a.
“I naravno, to je značilo da će Beograd otići u Moskvu. I sada duguje Moskvi dva veta u Savjetu bezbjednosti, jedan na Kosovo, jedan na Srebrenicu”, naveo je on.
S druge strane, dodao je, Srbija treba da učini više da zapadnim zemljama kaže “gle, mi prihvatamo ono što se desilo i možemo to da pokažemo jer to učimo našu decu u školi”.
On je ocijenio da se pitanje genocida u Srebrenici politizuje sa svih strana.
“Svi koriste ovu politiku da bi stekli svoje političke poene, umjesto da priznaju da je ovo zaista užasan događaj koji je klasifikovan kao genocid”, kaže Kerr-Lindsay.
Šta činjenice govore o Srebrenici?
Međunarodni sud pravde u Hagu je 2007. godine zločin u Srebrenici okarakterisao kao genocid, u kojem je u julu 1995. ubijeno više od 8.000 muškaraca i dječaka iz enklave pod zaštitom Ujedinjenih naroda.
Za genocid nad najmanje 8.372 Bošnjaka i druge ratne zločine na području Srebrenice, više od 50 osoba osuđeno je na oko 700 godina zatvora.
Između ostalog, osuđeni su na doživotnu kaznu zatvora Radovan Karadžićratni predsjednik bh. entiteta Republika Srpska i vrhovni komandant Vojske Republike Srpske, Ratko Mladić.
“Srbija je na pogrešnom putu”
Zvaničnici u Beogradu tvrde da cilj rezolucije nije očuvanje sećanja na žrtve, već “ugrožavanje nacionalnih interesa srpskog naroda i etiketiranje Srbije kao genocidne države”.
Insistiraju da sve žrtve sukoba tokom raspada Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije zaslužuju jednaku pravdu, tretman i sjećanje, te da nijednu grupu ne treba izdvajati.
Nataša Kandić iz Fonda za humanitarno pravo, međutim, smatra da je Srbija na pogrešnom putu protiveći se rezoluciji o genocidu u Srebrenici.
Poslije Drugog svjetskog rata ništa se ovako strašno nije dogodilo. To se mora priznati, a ovaj dan sjećanja na žrtve genocida je najmanje što se može učiniti, kaže on.
Udruženja za ljudska prava iz Srbije pozvala su Vladu i predsjednika da podrže rezoluciju UN povodom Međunarodnog dana sjećanja na genocid u Srebrenici.
U Srbiji 11. jul obeležavaju samo nevladine organizacije.
“Čvrsto sam uvjeren da će jednog dana neke nove vlasti slaviti 11. jul”, rekla je Kandić.
Tadić i Vučić su bili u Srebrenici
Bivši predsednik Srbije Boris Tadić boravio je u Srebrenici 11. jula 2010. godine, a Aleksandar Vučić kao premijer pet godina kasnije.
Tadić se još 2004. godine izvinio građanima Bosne i Hercegovine nad kojima je u ime srpskog naroda u proteklom ratu počinjen ratni zločin.
Zatim je rekao da zločine nije počinio srpski narod, već zločinci, pojedinci sa identitetom.
Za vreme vladavine njegove Demokratske stranke, Skupština Srbije u martu 2010 usvojeno Deklaracija o osudi zločina u Srebrenici.
U Deklaraciji je osuđen zločin u Srebrenici na način utvrđen presudom Međunarodnog suda pravde, bez pominjanja pojma genocid.
Džejms Ker-Lindzi, stručnjak za zapadni Balkan, ocenio je da ljudi u Srbiji, kako vreme prolazi, nisu svesni šta se dešavalo devedesetih.
„Imam osećaj da Srbija ne pokušava da edukuje ljude o tome šta je Miloševićevo doba uradilo srpskom ugledu, umesto da ljudi misle da je Srbija na neki način žrtva stranih zavera koje samo žele da unište srpski narod“, rekao je on.
“I djelimično razumijem zašto je Srbija osjetljiva na to. Ali me brine i način na koji se istorija ne uči na pravi način.– ističe Ker-Lindsay
On smatra da bi Srbija otišla mnogo dalje kada bi pokazala da se zaista suočava sa nasljeđem bivšeg lidera Slobodana Miloševića u BiH i na Kosovu.
“I djelimično razumijem zašto je Srbija osjetljiva na to. Ali, s druge strane, brine me način na koji se istorija ne predaje na pravi način i da se stvara potpuno novi narativ. I vidim da , na primjer, zbog ruske invazije na Ukrajinu i podrške Rusiji“, rekao je.
On navodi da se Srbija, umesto da se više integriše sa ostatkom Evrope, sa zemljama koje treba da joj budu partneri, “sve više otuđuje”.
Rezolucije Generalne skupštine Ujedinjenih nacija nisu obavezujuće i najčešće se “pozivaju” države članice, Vijeće sigurnosti ili neko tijelo UN-a da postupe kako je navedeno u rezoluciji.
Primjerice, prijedlog rezolucije o genocidu u Srebrenici poziva, između ostalog, države članice da genocid u Srebrenici uvrste u udžbenike.
