Vanredna profesorica na Pravnom fakultetu u Sarajevu Ehlimana Memišević kaže kako je negiranje genocida uopšteno posmatranjem procesa genocida kao jedne od faza, kako je to uočio profesor Stanton.
Pojašnjava da se radi o dinamičnom procesu, te da je negiranje prisutno tokom cijelog procesa izvršenja genocida.
“Činjenica da se kopaju masovne grobnice, u našem slučaju sekundarne i tercijarne masovne grobnice, to podrazumijeva da se, ustvari, skrivaju dokazi o počinjenju krivičnih djela”, kaže ona.
Memišević dodaje da kada se završe prethodne faze, uključujući progon i istrebljenje, onda se nastavlja proces poricanja genocida, kako bi se oslobodilo od odgovornosti.
“Tako da je to onda posljednja faza, koja uvijek slijedi genocid, kako govori Stanton, koja je nadahnuta ciljevima koji su inspirisali počinjenje genocida i koji je jedan od najsigurnijih indikatora budućih genocida jer proces nije okončan, i to je ono što ustvari predstavlja najopasniji element procesa – poricanje genocida”, navodi ona.
Memišević i Hikmet Karčić, naučni saradnik pri Institutu za istraživanje zločina Univerziteta u Sarajevu, osvrnuli su se i na takozvanu 11. fazu genocida, koja nije Stantonova, nego ju je uveo profesor Hariz Halilović s RMIT Univerziteta u Melbourneu.
Karčić pojašnjava da se radi o fazi trijumfalizma, odnosno slavljenja zločina. Dodaje da je to situacija u kojoj se ne negiraju zločini, nego se prihvataju, njima se ponosi i slave se.
“To se vidi kroz razne manifestacije u javnoj površini – kroz muziku, murale, slavljenje zločinaca, dočeke zločinaca po odsluženju njihove zatvorske kazne i razne druge načine, da kažem – normalizacija zločinaca u javnoj sferi, naprimjer da nazovete Ratka Mladića u javni program da mu čestitate rođendan”, kaže Karčić navodeći konkretan primjer kada se Mladić u novembru 2018. godine uključio u program srbijanske televizije Happy.
Ovakvi javni događaji su za Karčića elementi trijumfalizma, u kojem se nastoje normalizirati masovni zločini, silovanja, grobnice, zatvaranje civila, “s ciljem da se ti ljudi smatraju kao neki obični normalni heroji koji su, eto sticajem okolnosti, završili u nekom zatvoru na Zapadu”.
Karčić kaže da segmente koje je primijetio u Bosni i Hercegovini kao najprisutnije jesu klasifikacija i dehumanizacija.
“Klasifikacija u smislu da se jedan narod odvaja od drugog naroda, odnosno da se jedan narod u potpunosti izdvaja od drugog naroda…To vidimo danas kroz etnički prefiks u svim mogućim javnim sferama – od srpskih šuma do srpske vode i ostalog, što je jako primjetno i od čega se ne odustaje”, pojašnjava Karčić.
On kao primjer navodi i da se u mnogim školama uvode krsne slave, bez obzira što te škole pohađaju djeca iz manjinskih zajednica, kao i opštine ili javne objekte u kojima se nalaze fotografije osoba koje su ili su bile povezane sa osobama osuđenim za ratne zločine, te objekte nazvane po osuđenim ratnim zločincima. Tu su također i murali osuđenih ratnih zločinaca, čija je svrha da se označi teritorija.
“Kroz obrazovni sistem vidimo da djeca koja uče iz udžbenika historije u Republici Srpskoj, uče kako je Srebrenica oslobođena”, kaže on i dodaje da se upravo i tu vidi ta normalizacija, jer je izostala odgovarajuća reakcija.
Memišević pojašnjava da podjela društva ne mora nužno voditi genocidu. Ako je praćena sljedećim fazama, poput simbolizacije, ni to ne mora, prema njoj, nužno voditi do genocida.
“Ali kada počinje faza diskriminacije, a to je uvođenjem raznih pravnih zakonskih mjera kojima se onemogućava uživanje određenih prava skupine, kao, recimo, zakon o oduzimanju imovine, onda je to alarmantno stanje da će se proces genocida desiti, odnosno da će se nastaviti taj proces”, pojašnjava ona.
U procesu dehumanizacije targetirane grupe nazivaju se nehumanim izrazima poput “žohari”, odnosno oduzimaju im se ljudske osobine. To ima još i svrhu da omogućava dominantnoj skupini da lakše vrši proces istrebljenja, odnosno ubijanja tih članova skupine.
Datum i vrijeme objave: 21.11.2025 – 09:26 sati
