Ako ste se ovih dana možda zapitali zašto Taylor Swift nije odgovorila na vašu čestitku na društvenim mrežama povodom njenog vjeridbenog prstena – iako ste joj je potpuno iskreno uputili – Cambridge rječnik ima objašnjenje. Riječ je o terminu “parasocial” (parasocijalno), koji je upravo proglašen riječju godine, a odnosi se na emocionalnu povezanost koju osoba osjeća prema slavnoj ličnosti ili javnoj figuri koju uopće ne poznaje.
Cambridge Dictionary definira “parasocial” kao “vezu koju neko osjeća prema poznatoj ili javnoj osobi s kojom u stvarnosti nema nikakav lični kontakt”. Ovo jednostavno objašnjenje, kako ističu urednici rječnika, savršeno odražava savremeni način života, u kojem se ljudi sve više okreću digitalnom prostoru – slavnim ličnostima, influencerima i sada već i vještačkoj inteligenciji – kako bi nadomjestili osjećaj bliskosti.
Od televizije 1950-ih do digitalne svakodnevnice 2025.
Iako djeluje kao savremeni fenomen, pojam “parasocial” nije nov. Prvi put se pojavio još 1956. godine, kada su sociolozi sa Univerziteta u Chicagu primijetili neobičan obrazac: TV-gledaoci su se ponašali kao da su u stvarnom odnosu sa televizijskim ličnostima, poistovjećujući ih gotovo na isti način kao članove porodice i prijatelje – ali u potpunosti jednostrano.
Ovi rani nalazi iz analognog doba danas djeluju gotovo skromno. U međuvremenu su internet, društvene mreže i neizbježni uspon umjetne inteligencije stvorili savršeno okruženje u kojem je mogućnost jednostranog “odnosa” s nekom javnom osobom ne samo uobičajena, već i društveno normalizirana.
“Parasocial savršeno hvata duh vremena,” poručio je Colin McIntosh, urednik Cambridge Dictionaryja. Ističe da su se pretrage ove riječi na stranici rječnika višestruko povećale, posebno tokom ključnih pop-kulturnih momenata godine.
Najzvučniji među njima svakako je bio angažman Taylor Swift i NFL zvijezde Travisa Kelcea, koji je izazvao talas reakcija širom interneta. Mnogi su Swift “čestitali” kao da je dio njihovog ličnog života, a zatim se čudili što – naravno – nisu dobili odgovor.
Među primjerima godine našao se i album Lily Allen – West End Girl, duboko lična zbirka pjesama o raspadu braka, koju su fanovi analizirali kao da dijele njenu najintimniju svakodnevnicu.
U ovom modernom kontekstu, fanovi više ne prate samo umjetnost ili karijeru slavne osobe – oni prate život, emociju, svaku objavu i svaki skriveni znak.
Kako AI dodatno pojačava parasocijalne odnose
Posebno zanimljiv dio ovogodišnjeg izbora riječi jeste činjenica da se “parasocial” više ne odnosi samo na slavne osobe. U igru sada ulazi i umjetna inteligencija. AI chatboti – među kojima je sve više specijalizovanih “digitalnih prijatelja”, “AI terapeuta” ili čak “romantičnih partnera” – postali su dio svakodnevnog emocionalnog života mnogih mladih ljudi.
Prof. Simone Schnall, eksperimentalna socijalna psihologinja sa Univerziteta u Cambridgeu, naglašava da AI otvara potpuno novo poglavlje u parasocijalnim odnosima: “Mnogi ljudi tretiraju AI alate poput prijatelja. Traže podršku, traže afirmaciju, dijele lične stvari. To mijenja način na koji obični ljudi funkcionišu online.”
Schnall dodaje da se mladi sada okreću chatbotovima i influencerima iz jednog važnog razloga: povjerenje u tradicionalne medije nikad nije bilo niže.
To je otvorilo prostor influencerima, koji često predstavljaju “bližu” i “autentičniju” verziju javne komunikacije. Međutim, takva prividna bliskost može prerasti u intenzivne, nezdrave i emocionalno iscrpljujuće veze s online ličnostima.
Slavne ličnosti kao fokus opsesije: Od stihova do svađa na internetu
Parasocijalne veze još su snažnije kada se radi o globalnim zvijezdama poput Taylor Swift. Fanovi često: analiziraju stihove kao da sadrže lične poruke upućene njima, ulaze u žestoke online sukobe u ime slavne osobe, te osjećaju emocionalnu povrijeđenost ili euforiju zbog događaja koji nemaju nikakve veze s njihovim životima.
U digitalnoj eri, granica između publike i slavne osobe nikada nije bila tanja – i nikada varljivija.
Nove riječi za nove navike: “Slop” i “memeify” među ažuriranim pojmovima
Cambridge rječnik je ove godine dodao još nekoliko termina koji odražavaju evoluciju interneta i AI-a. Posebno se izdvajaju: “slop” – naziv za masovno proizvedene, često besmislene AI slike i videe koji preplavljuju društvene mreže i “memeify” – proces pretvaranja slike ili videa u viralni meme koji se brzo širi internetom.
Ove riječi dodatno naglašavaju koliko je digitalni prostor postao zagušen, fragmentiran i vizuelno preopterećen.
Datum i vrijeme objave: 18.11.2025 – 20:55 sati
