Desilo se to danas, 17. decembra

Danas je srijeda, 17. decembar, 351. dan 2025. godine.

Do kraja godine je ostalo još 14 dana.

1538 – Papa Pavle III ekskomunicirao je engleskog kralja Henrija VIII, koji se ranije proglasio poglavarom Anglikanske crkve, iz Rimokatoličke crkve.

1718 – Engleska je objavila rat Španiji.

1749. – Rođen je italijanski kompozitor Domenico Cimarosa, autor živahnih bufo-opera u rokoko stilu, od kojih je najpoznatija “Tajni brak”. Napisao je i nekoliko oratorija.

1778. – Rođen engleski hemičar Hamfri Dejvi, predsednik Kraljevskog društva u Londonu, koji je prvi elektrolizom dobio natrijum, kalijum i kalcijum u elementarnom obliku. Dokazao je da je hlor hemijski element, da je dijamant čisti ugljenik, da neke kiseline ne sadrže kiseonik. Pronašao je rudarsku lampu i otkrio električni luk.

1788 – Pod komandom maršala Grigorija Potemkina, Rusi su porazili Turke i zauzeli crnomorski grad Očakov.

1794. – U Beču je prestao da izlazi list “Slaveno-Serbske vedomosti”, koji je pokrenuo Stefan Novaković 1792. pod uticajem Dositeja Obradovića. Cilj lista bio je širenje “istine o domovini i prosvjetljenje našeg naroda”. List je imao pretplatnike u Pešti, Budimu, Sent Andreji, Novom Sadu, Osijeku, Trstu i Veneciji, a prodavao se iu Crnoj Gori, Rumuniji, Rusiji i podunavskim gradovima Bugarske. Novaković je zbog dugova prodao štampariju, pa je list prestao da izlazi.

1830. – Umro je južnoamerički revolucionar, vojskovođa i državnik Simon Bolivar, vođa borbe za nezavisnost Južne Amerike od Španije. Proglasio je nezavisnost Venecuele 1811. godine, a od 1812. do 1825. vodio je vojsku protiv Španaca i porazio ih u više od 200 bitaka. Oslobodio je Venecuelu, Ekvador, Panamu i Peru i izabran za predsjednika Kolumbije i Bolivije, koja je dobila njegovo ime. Njegov životni plan – uspostavljanje federacije južnoameričkih republika – ometala su trvenja vladajućih klasa i otpor SAD i Velike Britanije. Optužen da se želi proglasiti monarhom, abdicirao je 1830. i ubrzo nakon toga umro.

1888 – Rođen jugoslovenski kralj Aleksandar I Karađorđević, poznat kao „Kralj ujedinilac“. Umesto starijeg brata Đorđa, 1909. godine proglašen je za prestolonaslednika, a od 1914. kao regent je vladao Srbijom umesto svog bolesnog oca, kralja Petra Prvog. Prva srpska armija pod njegovom komandom odnela je ključne pobede u Prvom balkanskom ratu nad Turcima u bitkama kod Kumanova i Bitolja u oktobru i novembru 1912. Bio je načelnik Vrhovne komande srpske vojske u pobedničkim ratovima od 1912. do 1918. godine, u kojima je pokazao izuzetnu ličnu hrabrost. Za vladara Kraljevine SHS krunisan je 6. novembra 1921. godine. Školovao se u Švajcarskoj, Rusiji i na vojnoj akademiji Saint-Cyr u Francuskoj, bio je visokoobrazovan i tečno je govorio francuski i ruski jezik. Prilikom posjete Francuskoj, ubijen je u Marseilleu 9. oktobra 1934. u atentatu koji su organizirale hrvatske ustaše uz pomoć talijanskih fašista, postavši prva žrtva fašizma, kojem je – u planovima za razbijanje Jugoslavije – smetala njegova izuzetno snažna ličnost.

1894 – U Beogradu je Lovačko društvo donelo prva pravila lova u Srbiji kako bi se sačuvala korisna divljač i podržalo “umnožavanje korisne divljači”.

1903 – Braća Wilbur i Orville Wright izveli su prvi uspješan let avionom u istoriji avijacije. Njihov avion “Flyer I” je četiri puta preleteo pješčane dine Kitty Hawk u Sjevernoj Karolini, SAD, a najduže je ostao u zraku 59 sekundi.

1922 – Poslednji britanski vojnici napustili su Republiku Irsku.

1939. – U zalivu La Plata kod Montevidea tokom Drugog svjetskog rata potonuo je njemački bojni brod “Admiral Graf von Spee”, čiji je kapetan Hans Langsdorf kasnije izvršio samoubistvo. Njemački brod – koji je prethodno potopio devet trgovačkih brodova tokom piratskog krstarenja u južnom Atlantiku i Indijskom okeanu – teško je oštetio tri britanske krstarice u pomorskoj bitci četiri dana ranije.

1971. – Indo-pakistanski rat oko Istočnog Pakistana (danas Bangladeš) završen je predajom 90.000 pakistanskih vojnika.

1973. – Arapski islamski teroristi ubili su 32 osobe na aerodromu u Rimu.

1983. – U požaru u diskoteci u Madridu poginule 83 osobe.

1985 – Vojna vlada Ugande i njeni gerilski rivali dijele vlast u dogovoru, čime je okončan skoro petogodišnji građanski rat.

1989. – U Rumuniji su izbile masovne demonstracije protiv diktatorskog režima Nikolaea Čaušeskua. Nemiri koji su počeli u Temišvaru i Aradu ubrzo su se proširili na Bukurešt i celu zemlju. Vojska i zloglasna politička policija “Sekuritate” u početku su krvavo suzbili nerede, uvedeno je vanredno stanje, ali je nakon višednevnih demonstracija i sukoba, pošto je vojska stala na stranu pobunjenog naroda, zbačen Čaušeskuov režim. Ubrzo mu je suđeno i streljano zajedno sa suprugom Elenom u dvorištu kasarne u Trgovištu. Prvobitno je procijenjeno da je u neredima poginulo više od 5.000 ljudi, ali su naknadne provjere broj svele na oko 150 žrtava.

1989 – Fernando Kolor de Melo pobedio je na prvim direktnim predsedničkim izborima u Brazilu posle 29 godina.

1990. – Na prvim demokratskim izborima na Haitiju za predsjednika je izabran populistički sveštenik Jean-Bertrand Aristide. Tada ga je vojska zbacila s vlasti i on je živio u egzilu u SAD-u, sve do 1994. godine kada ga američke trupe vraćaju na vlast.

1992. – Skupština Republike Srpske usvojila Deklaraciju o završetku rata. Umjesto Predsjedništva, Skupština je uspostavila funkciju predsjednika Republike Srpske i za prvog predsjednika izabrala Radovana Karadžića.

1994 – Kada je američki vojni helikopter oboren iznad Sjeverne Koreje, jedan pilot je poginuo, a drugi je spašen katapultiranjem.

1995. – Na izborima za Državnu dumu, donji dom ruskog parlamenta, među 43 stranke i političke bloka, najviše glasova dobila je Komunistička partija Ruske Federacije, koja je osvojila 158 od 450 mjesta.

1996. – Generalna skupština UN izabrala je za novog generalnog sekretara svjetske organizacije na petogodišnji mandat ganskog diplomatu Kofija Anana, koji je stupio na dužnost 1. januara 1997. godine, zamijenivši egipatskog diplomatu Butrosa Butrosa Galija, čiji su reizbor blokirale SAD.

1996 – Pobunjenici iz peruanskog ljevičarskog gerilskog pokreta “Tupac Amaru” zauzeli su japansku ambasadu u Limi, prijeteći da će ubiti skoro 490 talaca ukoliko peruanske vlasti ne oslobode 300 njihovih drugova iz zatvora.

1997 – U planinskoj oblasti na severu Grčke srušio se ukrajinski putnički avion, a niko od 70 ljudi u njemu nije preživeo.

1997. – Thabo Mbeki je naslijedio Nelsona Mandelu na mjestu predsjednika vladajuće južnoafričke stranke Afrički nacionalni kongres.

1998. – SAD su, uz podršku Velike Britanije, pokrenule četverodnevni zračni napad na Irak, čiji su ciljevi – kako je službeno objašnjeno – bili nuklearni, hemijski i biološki vojni potencijal Iraka.

1999 – Nemački, američki i istočnoevropski zvaničnici postigli su istorijski sporazum o naknadi za prinudni rad tokom nacističke Nemačke, 54 godine nakon Drugog svetskog rata.

2002. – Skupština SR Jugoslavije ratifikovala je Dejtonski mirovni sporazum potpisan 1995. godine, kojim je okončan rat u Bosni i Hercegovini.

2003 – Francuska je zabranila isticanje vjerskih simbola (nošenje fera, jevrejskih kapa, kršćanskih krstova) u javnim školama.

2003. – Predstavnici Stalnog komiteta za vojna pitanja, Ministarstva odbrane i vojski Republike Srpske i Federacije BiH usaglasili Prijedlog zajedničke vojne doktrine i standarda obuke u Oružanim snagama BiH, što je jedan od uslova za ulazak u Partnerstvo za mir.

2004 – Sudsko vijeće Haškog suda odbilo je zahtjev bivšeg predsjednika Narodne skupštine Republike Srpske Momčila Krajišnika za organizovanje novog suđenja.

2004. – Žalbeno vijeće Haškog suda potvrdilo je kaznu od 25 godina zatvora bivšem potpredsjedniku Hrvatske zajednice Herceg-Bosne Dariju Kordiću, dok je bivšem zapovjedniku Viteške brigade HVO-a Mariju Čerkezu kazna smanjena sa 15 na šest godina.

2004 – EU i Turska postigle su istorijski sporazum o početku pregovora o članstvu Turske u Uniji, nakon što je Ankara pristala da potpiše pakt kojim se Kipar priznaje kao članica EU.

2011 – Umro je Kim Džong Il, narodni lider Severne Koreje, proglasivši period žalosti od 17. do 29. decembra. Nasledio ga je sin Kim Džong Un.

2011 – Umrla je Sezarija Evora, pevačica iz Zelenorta poznata kao “bosonogi džin”.

2013 – Predsjednica Hrišćansko-demokratske unije Angela Merkel izabrana je po treći put za njemačku kancelarku većinom članova donjeg doma Bundestaga.

2016 – Umro je Henry Heimlich, američki hirurg, po kome je nazvana procedura za pomoć žrtvama gušenja hranom.

2018 – Generalna skupština UN usvojila je Globalni dogovor o izbjeglicama s ciljem boljeg rješavanja ovog međunarodnog problema. Sporazum nisu potpisale SAD i Mađarska.

2024 – Umrla je španska glumica Marisa Paredes /79/, poznata po ulogama u filmovima reditelja Pedra Almodovara. Marisa Paredes je dobitnica počasne nagrade “Goya” 2018. Među ostvarenjima u kojima je glumila su filmovi “Visoke potpetice”, “Sve o mojoj majci”, “Cvijet moje tajne” i “Koža u kojoj živim”.

2024 – General Igor Kirilov, načelnik sektora za radiološku, hemijsku i biološku zaštitu Oružanih snaga Rusije, poginuo je u eksploziji na jugoistoku Moskve. Eksplozivna naprava je postavljena u skuter naslonjen na ulaz u zgradu u kojoj je Kirilov boravio. Uz Kirilova, u eksploziji je poginuo i njegov pomoćnik.