Iako je vlast progurala leks specijalis kojim se uklanja zaštita sa kompleksa Generalštaba i otvara prostor za njegovo rušenje i izgradnju luksuznog hotela zeta američkog predsednika Jared Kushner, čitav projekat pretvorio se u političku prepreku na kojoj režim zapinje, od proceduralnih rupa i sumnji u falsifikate do pobune stručne javnosti, opozicije, studenata i građana. Sve to zajedno čini otpor sa kojim vlast, po svemu sudeći, neće moći da izađe na kraj.
Narodna skupština usvojila je leks specijalis koji omogućava rušenje kompleksa Generalštaba u centru Beograda. Zakon je donjet po hitnom postupku, sa 133 glasova za, uprkos oštrom protivljenju stručne javnosti, studenata i predstavnika opozicije.
Plan je da se na prostoru, koji je imao status kulturnog dobra, izgradi velelepni hotel i komercijalni kompleks vrijedan oko 500 miliona eura, iza kojeg stoji firma Atlantic Incubation Partners LLC, na čelu sa zetom Donalda Trumpa.
Trampov toranj Foto:trumpbelgrade
Ovaj projekat je s razlogom postao jedan od najvećih problema aktuelnog režima.
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić u više navrata je govorio da je slučaj “Generalštab” nepostojeći predmet i kao rješenje upravo predlagao lex specialis.
Priznanje koje je otvorilo pravni vrtlog
Iako predsjednik tvrdi da je predmet izmišljen, ne treba zaboraviti jednu bitnu činjenicu, a to je da je prvoosumnjičeni u ovom postupku, Goran Vasić, inače v.d. direktor Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture, priznao u Tužilaštvu da je falsifikovao dokument na osnovu kojeg je potom Generalštabu skinuta zaštita i kompleks je prodat, gdje se sada planira izgradnja hotela.
Istraga u slučaju “Generalštab” traje mjesecima i vodi je Javno tužilaštvo za organizovani kriminal. Zbog cijelog slučaja uhapšen je Goran Vasić, v.d. direktor Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture, koji je u međuvremenu pušten da se brani sa slobode.
Foto: Goran Vasić
Arhitekte i stručnjaci javno su upozorili da su dokumenti koji su korišteni kao osnov za skidanje zaštite sporni, a dio njih navodno nije prošao kroz zvanične arhive.
“Ovo što se sada radi sa lex specialisom je legalizovana pljačka. To je retroaktivno, ustvari, legalizovanje nečega što je u startu bilo protivzakonito. Znači, vi sad uzmete nešto, kradete, ubijete čovjeka i onda donesete zakon i kažete – puj pike ne važi. Eto, to se dešava”, rekao je arhitekta Miljan Salata. U pravnim krugovima se već navodilo da ovo nije prvi put da aktuelna vlast Aleksandra Vučića pribjegava ovakvim potezima. „Pokazalo se dosad više puta da se ova vlast ne libi da usvaja lex specialise za sve ovakve projekte, jer im je to najjednostavnije – imaju skupštinsku većinu i mogu bilo kakvu nezakonitost i svoju pravnu zavrzlamu da riješe tako što će da usvoje lex specialis, koji se primjenjuje samo na određeni projekat i važe posebna pravila, iako postoji procedura koja je definisana zakonom i u kojoj se radi ono što oni hoće da urade, a to je proces skidanja zaštite. Pošto očigledno oni to ne mogu da urade na zakonit način, dosjetili su se ovog i to naravno u skraćenoj proceduri, kako bi isključili javnost“, naveo je advokat Jovan Rajić.
Vučićeva prepoznatljiva strategija
Dodatni sloj čitave priče jeste vanjski faktor. Projekat je povezan sa investicionim fondom Jareda Kushnera, zetom Donalda Trumpa, što otvara osnovanu sumnju da je to još jedan pokušaj režima da se približi američkom predsjedniku i obezbijedi političku podršku kroz “strateške investicije”. Zbog toga se može zaključiti da je lex specialis prije svega politički potez, a tek potom urbanistički.
Opozicione stranke smatraju da se privatni interes stavlja iznad javnog i da je riječ o poslu koji služi da se grad preda stranim investitorima. U Skupštini su ukazivali na pravne manjkavosti, ali ih vladajuća većina nije uzela u obzir. Studenti Univerziteta u Beogradu jasno su pokazali da neće odustati od zgrade Generalštaba koju vlast u Srbiji planira da sruši. Nakon što su nedavno održali trosatnu akciju ispred zgrade Generalštaba zajedno sa svojim profesorima i akademicima iz struke, poručili su da njihova borba tek počinje, a da je protest pod nazivom “Mi smo živi zid” bio samo upozorenje. Oko cijelog kompleksa Generalštaba studenti su nacrtali crvenu liniju preko koje je onima, koji planiraju rušenje ovog kulturnog dobra, prelaz zabranjen.
Foto: Goran Srdanov/Nova.rs
Iako je leks specijalis usvojen i vlast je formalno otvorila put rušenju Generalštaba, cijeli projekat se pretvorio u političku minu koja sada eksplodira na više frontova – pravosudnom, međunarodnom i društvenom.
Režim je želio brzo provođenje, ali se umjesto toga našao u situaciji da se praktično spotakao o Generalštab i to ne kao o zgradu, već kao o simbol otpora, nezavisnosti struke i ograničenja političke samovolje.
“Predsjednik će se teško moći predstavit kao čovjek dijaloga”
Direktor Centra za lokalnu samoupravu, Nikola Jovanović, za Novu kaže da su svi relevantni akteri uključeni u otpor rušenju Generalštaba.
„Slučaj ‘Generalštab’ je amblematičan i rekao bih presudan, jer su se svi relevantni akteri oglasili protiv njegovog pretvaranja u hotel i predavanja privatnom investitoru, a protiv odluke izvršne vlasti. Kada kažem relevantni akteri, mislim prije svega na struku, a to je SANU, Udruženje arhitekata Srbije, Akademija inženjerskih nauka i Beogradski univerzitet, a zatim i na studentski pokret.”
Njima se pridružio i Centar za lokalnu samoupravu u opštem, ali i jednom specifičnom zahtjevu: da se Kasarna 7. puka i Stari Generalštab nikako ne ustupaju nikome, već da ostanu u javnoj upotrebi i da se eventualno poklone Beogradskom univerzitetu, ističe Jovanović i dodaje:
„Ukoliko se predsjednik Vučić ogluši o stav Univerziteta na kojem je i sam studirao, o studente i kompletnu struku, teško će moći bilo kome da se više predstavi kao čovjek dijaloga, kompromisa i razuma.”
Foto:BETAPHOTO/MILOS MISKOV
On apeluje na predsjednika da razmotri stav svih ujedinjenih aktera, a ne da leks specijalisom provodi golu silu.
“On ima trenutno i većinu u Skupštini i golu silu, ali neće zadržati autoritet predsjednika svih građana i legitimitet ukoliko vlada bez dijaloga sa društvom, bez konsultovanja naših najuglednijih institucija i pojedinaca”, kaže i zaključuje da je ovaj slučaj prelomni, da ništa neće biti isto poslije njega i zamolio sve aktere da ostanu ujedinjeni i da slušaju najuglednije stručnjake i intelektualce.
S druge strane, vojni analitičar Aleksandar Radić za Novu smatra da su izbori i smjena trenutne vlasti jedino rješenje.
Aleksandar Radić Foto: Amir Hamzagić/Nova.rs
“Nadam se da će Generalštab ponovo biti ono što je i bio, i što treba da bude. Nažalost, kada SNS (Srpska napredna stranka) odluči nešto da učini, oni to urade po svaku cijenu, ne obazirući se na posljedice i racionalnost njihovih poteza. Njihova odlučnost u tome da ostanu na vlasti jednako je mjerljiva u tvrdoglavosti da istraju na svakoj odluci, koliko god ona bila nastrana, kriminalna i štetna. Njih ne zanimaju posljedice, ide se do kraja. Jedini način da se promijeni sudbina centra Beograda jeste da se ostvari politička pobjeda nad ljudima koji su oteli državu”, navodi Radić.
Datum i vrijeme objave: 16.11.2025 – 19:49 sati
